Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ ΤΖΑΜΙ. ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛΟΥΣ ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ

Από την ημέρα που ο Κεμάλ Ατατούρκ υπέγραψε το διάταγμα με το οποίο η Αγία Σοφία γινόταν μουσείο, πέρασαν 86 χρόνια.

Ο σημερινός Πρόεδρος της Τουρκίας, μετά την γνωμοδότηση του Ανώτατου Δικαστηρίου (2/7/2020), προέβη στην επικίνδυνη και προκλητική επιλογή της μετατροπής του μνημείου σε τέμενος. Ως ημερομηνία για την πρώτη επίσημη προσευχή όρισε την 24η Ιουλίου, μία ημέρα με ισχυρούς συμβολισμούς καθώς πρόκειται για την ημέρα υπογραφής της συνθήκης της Λωζάνης. Περιττό να επισημάνουμε την θέση του Τούρκου Προέδρου για την συνθήκη αυτή.

Είναι γνωστό ότι σε κάθε ευκαιρία θίγει το θέμα αναθεωρήσεως της Συνθήκης και προς το εξωτερικό και στο εσωτερικό, καταβάλλοντας συστηματική προσπάθεια αποδόμησης του Κεμάλ Ατατούρκ. Δεν είναι τυχαίο ότι μόλις προ έτους απεκάλεσε τον ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας με το προσωνύμιο «Ατατούρκ», κάτι που συνεχίζει να αποφεύγει συστηματικά.

Ως αιχμή χρησιμοποιεί την Συνθήκη της Λωζάνης, της συνθήκης δηλαδή, δια της οποίας καθορίστηκαν τα σημερινά σύνορα του Τουρκικού κράτους. Είναι χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του «Το 1920 μας έδειξαν τη Συνθήκη των Σεβρών για να μας πείσουν το 1923 για τη Συνθήκη της Λωζάνης. Και κάποιοι προσπάθησαν να μας το παρουσιάσουν αυτό ως νίκη. Με τη Συνθήκη της Λωζάνης δώσαμε στους Έλληνες τα νησιά, που αν φωνάξεις από τις ακτές του Αιγαίου, θα ακουστείς απέναντι. Είναι αυτό νίκη; … Όσοι έκατσαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στη Λωζάνη, δεν εκμεταλλεύτηκαν τη συνθήκη αυτή. Και επειδή αυτοί δεν την εκμεταλλεύτηκαν, δυσκολευόμαστε σήμερα εμείς».

Η νέα προκλητική κίνηση -της μετατροπής του εμβληματικού για τον Χριστιανικό κόσμο μνημείου σε τέμενος-, έχει πολλαπλούς αποδέκτες.

Αφ’ ενός, στέλνει ένα ηχηρό μήνυμα στο εσωτερικό, ικανοποιώντας τις ορέξεις μεγάλης μερίδας του Τουρκικού εκλογικού σώματος.

Πρέπει να συγκρατηθεί ότι οι επικίνδυνοι κλυδωνισμοί της Τουρκικής οικονομίας, είναι ο μόνος λόγος για την συρρίκνωση των εκλογικών ποσοστών του και έχουν στοιχίσει σημαντικά. Δεδομένου ότι, το 67% των Τούρκων δηλώνει «δεξιό» και βαθιά θρησκευόμενο, τι προσφορότερο από το να αναζωπυρώσει τους νέο-Οθωμανικούς αλυτρωτισμούς με την εμβληματική αυτή πράξη.

Και είναι η αναζωπύρωση αυτού του αλυτρωτισμού το μήνυμα προς την Ευρωπαϊκή ακτή. Με αποδέκτες σε όλη την Δυτική Ευρώπη, από την Αθήνα μέχρι τις Βρυξέλλες.

Γνωρίζει, πολύ καλά, ότι η ενέργεια αυτή θα προκαλέσει σειρά αντιδράσεων. Ήδη η Ε.Ε. και το State Department, αλλά και ο υποψήφιος των Δημοκρατικών κ. Biden έχουν εκδώσει καταδικαστικές της ενέργειας ανακοινώσεις. Βέβαια, δεν αναμένει κανείς να εμφανισθεί ο 6ος Αμερικανικός στόλος ή το Πολεμικό Ναυτικό Ευρωπαϊκών κρατών υπό την σημαία της ΕΕ στις τουρκικές ακτές, αλλά και η διατυπωμένη αντίδραση-αντίθεση καταγράφεται και είναι προς αξιοποίηση. Ευνοήτως ο κ. Erdogan εμφανίζεται να αδιαφορεί. Όμως, είναι επίσης βέβαιο ότι συνυπολογίζει τα πάντα στην παρτίδα σκάκι που έχει ξεκινήσει.

Προς την Αθήνα, το μήνυμα είναι επίσης ηχηρό και καθαρό. Η Άγκυρα επιλέγει την αναθεωρητική πολιτική και προς την πλευρά του Αιγαίου.

Καθεστώτα όπως αυτό του κ. Erdogan, δεν είναι εύκολο να αποδεσμευθούν από τις επιλογές τους. Για να επιβιώσουν, όταν τα πράγματα δυσκολεύουν στο εσωτερικό, καταφεύγουν για την επιβίωσή τους στην χρήση Συμβόλων και έχουν την ανάγκη κατασκευής εχθρών.

Ο Φετουλάχ Γκιουλέν ως εσωτερικός εχθρός εξάντλησε τα όρια χρησιμότητάς του. Ήρθε, επομένως, η ώρα να πέσουν στο τραπέζι τα σύμβολα. Τα οποία εν προκειμένω, βοηθούν και στην υπενθύμιση του εξωτερικού εχθρού. Και κάτι ακόμη. Παρά τις κορώνες που εκστομίζει ο Τούρκος ηγέτης και οι Τούρκοι παράγοντες κατά περιόδους, επιχειρώντας να «τρομάξουν» την Ελληνική πλευρά, πάντοτε, η αναφορά του είναι γενική προς την «Δύση». Αυτό γιατί ακόμη και η Κεμαλική παράταξη, από την οποία φιλοδοξεί να αντλήσει εκλογικά κέρδη, είναι «φιλοδυτική» μέχρι εκεί που τελειώνει το lifestyle. Για όλη, σχεδόν, την τουρκική κοινωνία η Δύση είναι αποικιοκρατική δύναμη και διεφθαρμένη.

Η Ελληνική εξωτερική πολιτική πρέπει να τεθεί σε ετοιμότητα και να αξιοποιήσει κάθε δυνατό μέσο και επιχείρημα, προκειμένου να τεθεί φρένο στις φιλοδοξίες του Τούρκου ηγέτη για την αναβίωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ακόμη, υπάρχει η δυνατότητα. Τα χρονικά περιθώρια δεν είναι όμως ανεξάντλητα.

Κλείνοντας αυτό το άρθρο, θα αφήσω να μιλήσει ο Ορχάν Παμούκ. Δίχως κανένα, άλλο, σχόλιο: «Turks proud to be a secular Muslim nation. Converting Hagia Sophia to a mosque will take away that pride. Millions of secular Turks like me are crying …but their voices are not heard because we don’t have enough free speech and democracy»…

λυκούργος Χατζάκος