Ομιλία του Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη στην επιμνημόσυνη δέηση για την Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας – Κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη

Ως ημέρα μνήμης και περισυλλογής χαρακτήρισε ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης την Ημέρα Εθνικής Μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων της Μικράς Ασίας, στέλνοντας παράλληλα μήνυμα προς την Τουρκία να μην παραχαράσσει την Ιστορία, συμπληρώνοντας ότι «η ιστορική μνήμη είναι χρήσιμη όχι μόνο όταν μας πονά, αλλά κι όταν μας διδάσκει και μας καθοδηγεί», προκειμένου να μην επαναληφθούν στο μέλλον φαινόμενα εθνικού διχασμού.

Ειδικότερα, ο κ. Βαρβιτσιώτης εκπροσωπώντας τον Πρωθυπουργό στην επιμνημόσυνη δέηση που τελέστηκε στον Καθεδρικό Ιερό Ναό Αθηνών για τα θύματα της Μικρασιατικής Καταστροφής, τόνισε πως «η σημερινή μέρα δεν είναι μόνο μέρα Μνήμης και Οδύνης για την εθνική εκείνη τραγωδία. Αλλά και μέρα περισυλλογής. Που μας παρακινεί, όπως είπε, να κοιτάξουμε την Ιστορία από μακριά και να πάρουμε εκείνα τα μαθήματα που θα μας κάνουν να αποφύγουμε παρόμοιες συμφορές στο μέλλον». Συμπληρώνοντας, πως πάνω απ’ όλα, είναι ο σεβασμός στην ιστορική αλήθεια και το Διεθνές Δίκαιο. «Όσο κι αν εξυπηρετείται ο τουρκικός αναθεωρητισμός και η παραχάραξη της ιστορίας, τα εγκλήματα στη Μικρά Ασία επιβεβαιώνονται από ιστορικές πηγές και αξιόπιστες μαρτυρίες. Οι σφαγές του ελληνικού πληθυσμού στη Δυτική Μικρά Ασία και στον Πόντο ήταν μαζικές- ο Ρακτιβάν, σύμβουλος του Βενιζέλου κατά τη Συνδιάσκεψη της Λωζάνης αποτιμούσε τα θύματα των Ελλήνων σε περίπου 500.000. Οι πρόσφυγες που εκπατρίστηκαν ξεπερνούσαν το 1,5 εκατομμύριο» τόνισε. «Επομένως, όσοι θέλουν να παραχαράξουν την ιστορία και να πουν ότι οι Έλληνες κάνανε δήθεν θηριωδίες στη Μικρά Ασία, θα πρέπει να αναλογιστούν τις δικές τους ιστορικές ευθύνες και να μην προσβάλλουν τη μνήμη όσων μαρτύρησαν στα χώματα αυτά. Όταν αρνούνται το παρελθόν, είμαστε καταδικασμένοι να προσέχουμε περισσότερο στο μέλλον και γι’ αυτό πρέπει να αναγνωριστεί αυτή η γενοκτονία ως μέρος της παγκόσμιας ιστορίας για να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Γιατί έτσι μόνο μπορούν να οικοδομηθούν σχέσεις εμπιστοσύνης και καλής γειτονίας εφόσον αυτές εκφράζονται στο σεβασμό της ανθρώπινης ύπαρξης και βέβαια στο σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου» υπογράμμισε.

Παράλληλα, ο Αναπληρωτής Υπουργός στάθηκε στη συμβολή των Μικρασιατών στον ελληνικό χώρο, «μιας παρουσίας, όπως είπε, ανεκτίμητα δημιουργικής, γόνιμης και ωφέλιμης για την Ελλάδα σε πολιτιστικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο», σημειώνοντας ότι «οι πρόσφυγες από τα παράλια της Μικράς Ασίας ήταν ένας αληθινός μοχλός ανάπτυξης για την αποδυναμωμένη από τις πολεμικές περιπέτειες ελληνική οικονομία».

Στην ομιλία του, ο κ. Βαρβιτσιώτης σημείωσε ακόμη πως «αυτή η εθνική τραγωδία δε θα είχε συμβεί, αν δεν είχε προηγηθεί ο καταστροφικός Εθνικός Διχασμός. Αυτός είναι που δηλητηρίασε το Έθνος μας και οδήγησε το λαό μας σε ιστορικά αδιέξοδα». Πρόσθεσε, μάλιστα, ότι  «αν εμπεδώσουμε αυτό το μάθημα που μας δίνει η σημερινή μαύρη επέτειος, τότε αυτή η εθνική συμφορά που έγινε πριν από 99 χρόνια, τουλάχιστον θα μας έχει κάνει σοφότερους και καλύτερους Έλληνες. Γιατί η ιστορική μνήμη είναι χρήσιμη όχι μόνο όταν μας πονά, αλλά κι όταν μας διδάσκει και μας καθοδηγεί».

Και κατέληξε, λέγοντας: «Ποτέ ξανά, λοιπόν, τέτοιες έριδες, ποτέ ξανά τέτοιες συμφορές! Ας είναι ελαφρύ το χώμα όλων των θυμάτων αυτής της τραγωδίας κι ας είναι ζωντανή η μνήμη μας ως ένδειξη σεβασμού στους απογόνους των μικρασιατών αλλά και σε όλους εμάς για να πούμε όλοι μαζί ποτέ ξανά σε τέτοια συμφορά».

Μετά το τέλος της επιμνημόσυνης δέησης, ακολούθησε τελετή κατάθεσης στεφάνου στο μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη.

Σήμερα τιμήσαμε την μνήμη όλων εκείνων που χάθηκαν κατά την Μικρασιατική Καταστροφή, εκφράζοντας την βαθιά μας θλίψη & οδύνη για εκείνη την εθνική τραγωδία. Μια ημέρα μνήμης & περισυλλογής με το τραύμα να παραμένει ακόμα βαθύ στις μνήμες μας. pic.twitter.com/gQFdVdqPPh

— Varvitsiotis Miltiadis (@MVarvitsiotis) September 19, 2021

Ακολουθεί ολόκληρη η ομιλία:

«Δεν θυμάμαι παρόμοιο επεισόδιο ανθρώπινης συμφοράς στην Ιστορία»: Αυτή ήταν η φράση που χρησιμοποίησε ο Γενικός Πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη George Horton, για να περιγράψει όσα θηριώδη έβλεπε να εκτυλίσσονται μπροστά του στη Σμύρνη το 1922.

Όσα ακριβώς τιμούμε κι εμείς κάθε χρόνο τέτοια μέρα, εκφράζοντας τη βαθιά μας οδύνη για τα εκατομμύρια των χριστιανών που ξεριζώθηκαν βίαια από τις πατρογονικές τους εστίες κι εκδιώχθηκαν μαζικά σε άγνωστους τόπους με την ταυτότητα του πρόσφυγα. Αλλά και την ειλικρινή μας θλίψη για τα μοναδικά ελληνικά πολιτιστικά μνημεία, σχολεία, ναούς, ιδρύματα και επιχειρήσεις που λεηλατήθηκαν, κάηκαν ή ισοπεδώθηκαν σε μια συστηματική προσπάθεια εξόντωσης του ελληνικού στοιχείου από τα χώματα της Μικρά Ασίας.

Ένας ολόκληρος κόσμος ενάμιση εκατομμυρίου Ελλήνων που άνθιζε για αιώνες στην άλλη όχθη του Αιγαίου διαλύθηκε οριστικά με τη Μικρασιατική Καταστροφή. Και αυτό το τραύμα της εθνικής συμφοράς παραμένει ακόμη βαθύ, κι ας έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας.

 Όμως, επιτρέψτε μου να βλέπω τη σημερινή μέρα όχι μόνο ως μέρα Μνήμης και Οδύνης για την εθνική εκείνη τραγωδία. Αλλά και ως μέρα περισυλλογής. Που μας παρακινεί να κοιτάξουμε την Ιστορία από μακριά και να πάρουμε εκείνα τα μαθήματα που θα μας κάνουν να αποφύγουμε παρόμοιες συμφορές στο μέλλον.

Και πάνω απ’ όλα, ο σεβασμός στην ιστορική αλήθεια και το Διεθνές Δίκαιο. Όσο κι αν εξυπηρετείται ο τουρκικός αναθεωρητισμός και η παραχάραξη της ιστορίας, τα εγκλήματα στη Μικρά Ασία επιβεβαιώνονται από ιστορικές πηγές και αξιόπιστες μαρτυρίες. Οι σφαγές του ελληνικού πληθυσμού στη Δυτική Μικρά Ασία και στον Πόντο ήταν μαζικές- ο Ρακτιβάν, σύμβουλος του Βενιζέλου κατά τη Συνδιάσκεψη της Λωζάνης αποτιμούσε τα θύματα των Ελλήνων σε περίπου 500.000 (μισό εκατομμύριο). Οι πρόσφυγες που εκπατρίστηκαν ξεπερνούσαν το 1,5 εκατομμύριο. Στα Τάγματα Εργασίας, τα Αμελέ Τουμπουρού, οδηγήθηκαν και μαρτύρησαν οι περισσότεροι άνδρες στρατεύσιμης ηλικίας.

Επομένως, όσοι θέλουν να παραχαράξουν την ιστορία και να πουν ότι οι Έλληνες κάνανε δήθεν θηριωδίες στη Μικρά Ασία, θα πρέπει να αναλογιστούν τις δικές τους ιστορικές ευθύνες και να μην προσβάλλουν τη μνήμη όσων μαρτύρησαν στα χώματα αυτά. Όταν αρνούνται το παρελθόν, είμαστε καταδικασμένοι να προσέχουμε περισσότερο στο μέλλον και γι’ αυτό πρέπει να αναγνωριστεί αυτή η γενοκτονία ως μέρος της παγκόσμιας ιστορίας για να μην επαναληφθεί στο μέλλον. Γιατί έτσι μόνο μπορούν να οικοδομηθούν σχέσεις εμπιστοσύνης και καλής γειτονίας εφόσον αυτές εκφράζονται στο σεβασμό της ανθρώπινης ύπαρξης και βέβαια στο σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου.

Κι όσο κι αν μας πονά η απώλεια των «Χαμένων Πατρίδων», οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι η Μικρασιατική Καταστροφή δεν σηματοδοτεί μόνο το οδυνηρό τέλος της  μακραίωνης ελληνικής παρουσίας στις απέναντι ακτές του Αιγαίου. Είναι παράλληλα και η αρχή της παρουσίας των Μικρασιατών στον ελληνικό χώρο. Μιας παρουσίας ανεκτίμητα δημιουργικής, γόνιμης και ωφέλιμης για την Ελλάδα σε πολιτιστικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. «Γιατί ό,τι χάθηκε στήν Μικρασία καί τήν ’Ανατολική Θράκη κερδήθηκε στήν άλλη άκρη τού Αιγαίου», έγραψε και ο Γεώργιος Τενεκίδης.

Γιατί πάνω απ’ όλα, οι πρόσφυγες που έφτασαν εδώ, με τα ήθη, τα έθιμα, τις αξίες και τον πολιτισμό τους, που έφεραν την δικιά τους κουλτούρα, μπόλιασαν την κουλτούρα των Ελλήνων της ενδοχώρας και συνδιαμόρφωσαν την νεοελληνική φυσιογνωμία του λαού μας. Εμπλούτισαν τη λογοτεχνία, ανανέωσαν τη θεατρική παραγωγή και επηρέασαν καθοριστικά τη μουσική μας. Είναι εκατοντάδες αυτοί που συνέφεραν σε αυτή την πολιτιστική ανέλιξη αλλά παράλληλα και οικονομικά, οι πρόσφυγες από τα παράλια της Μικράς Ασίας ήταν ένας αληθινός μοχλός ανάπτυξης για την αποδυναμωμένη από τις πολεμικές περιπέτειες ελληνική οικονομία. Όχι μόνο γιατί ήταν άνθρωποι εργατικοί, δραστήριοι και πολυμήχανοι, αλλά και γιατί διέθεταν ένα υψηλό μορφωτικό επίπεδο, το διάσημο επιχειρηματικό τους πνεύμα και μια αδιαμφισβήτητη αξιοσύνη στο εμπόριο και τις επιστήμες. Με όλα αυτά τα εφόδια, τόνωσαν τις τοπικές οικονομίες των περιοχών όπου εγκαταστάθηκαν και κατάφεραν να μετασχηματίσουν το παραδοσιακό παραγωγικό πρότυπο της αγροτικής οικονομίας. Αποτέλεσαν, τον πυρήνα της νέας ελληνικής μικροαστικής τάξης του μεσοπολέμου.

Η αλήθεια είναι ότι σε μια τέτοια ημέρα μνήμης θα πρέπει να αναλογιστούμε και άλλες παραμέτρους που οδήγησαν στη Μικρασιατική καταστροφή.  Αυτή η εθνική τραγωδία δε θα είχε συμβεί, αν δεν είχε προηγηθεί ο καταστροφικός Εθνικός Διχασμός. Αυτός είναι που δηλητηρίασε το Έθνος μας και οδήγησε το λαό μας σε ιστορικά αδιέξοδα.

Αν υπάρχει κάτι που όλοι οφείλουμε να θυμόμαστε, είναι ότι η προκοπή στον τόπο μας έχει έλθει μόνο σε καιρούς εθνικής συμφιλίωσης και ομοψυχίας. Από την Ιδρυτική Επανάσταση του 1821 πριν από 200 χρόνια ως την ιστορική ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση πριν από 40 χρόνια, οι επιλογές που στηρίξαμε ομόθυμα ως Έθνος έγιναν καταλύτες εξέλιξης και προόδου για τη χώρα μας. Όσες μας δίχασαν, μας διέλυσαν. Τα θαύματα του λαού μας έγιναν μόνο όταν η πατρίδα μας στάθηκε όρθια, ενωμένη και συνταγμένη πίσω από κοινούς στόχους και κοινά οράματα. Όταν μας ενέπνευσαν οι εθνικές μας αξίες και όχι όταν μας δίχαζε ο λαϊκισμός στο όνομα μικροπολιτικών φιλοδοξιών.

Κι αν εμπεδώσουμε αυτό το μάθημα που μας δίνει η σημερινή μαύρη επέτειος, τότε αυτή η εθνική συμφορά που έγινε πριν από 99 χρόνια, τουλάχιστον θα μας έχει κάνει σοφότερους και καλύτερους Έλληνες. Γιατί η ιστορική μνήμη είναι χρήσιμη όχι μόνο όταν μας πονά, αλλά κι όταν μας διδάσκει και μας καθοδηγεί.

Ποτέ ξανά, λοιπόν, τέτοιες έριδες, ποτέ ξανά τέτοιες συμφορές! Ας είναι ελαφρύ το χώμα όλων των θυμάτων αυτής της τραγωδίας κι ας είναι ζωντανή η μνήμη μας ως ένδειξη σεβασμού στους απογόνους των μικρασιατών αλλά και σε όλους εμάς για να πούμε όλοι μαζί ποτέ ξανά σε τέτοια συμφορά.

Σας ευχαριστώ πολύ.