Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: Από το γλέντι στο πένθος – Ο Γέρος του Μοριά δεν άντεξε τη μεγάλη χαρά και πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 4 Φεβρουαρίου του 1843, όταν έφυγε από τη ζωή ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Ο λόγιος Γιάννης Βλαχογιάννης στην «Ιστορική Ανθολογία» του περιγράφει τις τελευταίες στιγμές του θρυλικού Γέρου του Μοριά:

«Ένα χρόνο πριν από το θάνατό του, ο Κολοκοτρώνη, επισκέφτηκε τα περισσότερα μέρη της Πελοποννήσου και ιδίως της πατρίδας του της Καρύταινας, όπου είχε ζήσει και είχε πολιτευτεί. Προσκάλεσε όλους, ακόμα και εκείνους που είχε έρθει σε ρήξη είτε είχε λογομαχήσει είτε ψυχρανθεί, για να λύσουν τις διαφορές τους. Είχε μάλιστα μαζί του, στο άλογο που ίππευε, δεμένο με ζώνη από το σώμα του, τον μικρότερο γιο του τον Πάνο.

Φρόντισε να περάσει και από τις Σπέτσες και την Ύδρα για να ζητήσει συγχώρεση από τους επίσημους άρχοντες του τόπου, τον Λάζαρο Κουντουριώτη και τον Ιωάννη Μέξη· αυτοί που κατά την Επανάσταση τον είχαν καταδιώξει μέχρις εξοντώσεως.
Επιστρέφοντας στην Αθήνα, ο Κολοκοτρώνης, πάντρεψε τον γιο του Κολίνο με την εγγονή του Ιωάννη Καρατζά, ηγεμόνα της Βλαχίας. Ο γάμος ήταν ένα από τα σπάνια κοσμικά γεγονότα της Αθήνας την εποχή εκείνη. Παραβρέθηκαν όλοι οι επίσημοι αλλά και οι εκπρόσωποι των ξένων πρεσβειών. Ο Κολοκοτρώνης ήταν ευδιάθετος και διασκέδαζε με την καρδιά του».Το βράδυ της 3ης Φεβρουαρίου, ο ήρωας της Επανάστασης, παραβρέθηκε σε έναν χορό στο παλάτι του βασιλιά Όθωνα και ήταν πολύ ευδιάθετος. Λένε, μάλιστα, ότι ζήτησε από τον Βασιλιά να πει στους μουσικούς να παίξουν ελληνικούς χορούς. Χαρούμενος ο Γέρος χόρευε με τις κυρίες των τιμών.Κάποια στιγμή μάλιστα, όπως λέγεται, ο Αναγνώστης Δεληγιάννης του είχε πει χλευαστικά: «Την ετσαλάκωσες Στρατηγέ», δηλαδή μέθυσες… «Όχι βρε άρχοντα, του αποκρίθηκε ο Κολοκοτρώνης, αλλά να, θέλω στα στερνά μου να γλεντήσω».

Μοιραίο το γλέντι

Ο Κολοκοτρώνης φεύγοντας από το γλέντι, γύρω στα μεσάνυχτα, επέστρεψε στο σπίτι όπου ζούσε με τον γιο του Γενναίο, (στη σημερινή οδό Κολοκοτρώνη), αλλά μόλις ξάπλωσε έπαθε εγκεφαλικό επεισόδιο (αποπληξία έγραφαν τότε). Η γυναίκα που τον φρόντιζε μόλις στις 3:00 τα ξημερώματα κατάλαβε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Ο Κολοκοτρώνης δεν μπορούσε να κουνηθεί ούτε να μιλήσει, και μετά βίας ανέπνεε. Αν και ήρθαν οι καλύτεροι γιατροί της εποχής, δεν μπόρεσαν να κάνουν τίποτε περισσότερο απ’ το να παρατείνουν τις στιγμές του. Τον φλεβοτόμησαν και του έβαλαν βδέλλες (αφαίμαξη), χιόνι στην κεφαλή, καταπλάσματα από σιναπόσπορο στα πόδια. Ή τελευταία του κουβέντα (λέγεται ότι) ήταν αυτή προς το παιδί του τον Γενναίο: «…σου αφήνω τόσους φίλους, όσα φύλλα έχουν τα κλαριά, και φρόντισε να τους φυλάξεις».
Στις 6:00 το πρωί ο Γέρος του Μοριά εξέπνευσε. Ειδοποιήθηκαν αμέσως τα παιδιά του, οι συγγενείς, οι φίλοι και οι συμπολεμιστές του. Οι Αθηναίοι μόλις άκουσαν τη φήμη ότι ο Κολοκοτρώνης είχε αρρωστήσει, άφησαν τις δουλειές τους και έτρεξαν στο σπίτι του, να μάθουν κάτι περισσότερο.

Είχε καταλάβει το τέλος του

Ο Κολοκοτρώνης πέθανε 73 χρονών – είχε γεννηθεί στις 3 Απριλίου του 1769 – χρόνια πριν το βρει ο θάνατος τον προβλέψει και Ετοίμασε την ψυχή του και μετάνιωνε συμφιλιώνεται με τους παλιούς εχθρούς του με κάθε άνθρωπο που είχε ψυχραθεί για αυτό το σκοπό είχε κάνει και τα τελευταία του ταξίδια στα νησιά και στο Μοριά και αντάμωσε τους παλιούς συναγωνιστές φίλους γνώριμους και εχθρούς του και συγχώρεσε και συγχωρέθηκε και χαιρέτησε τον τόπο του για τελευταία φορά.

Η Κυβέρνηση κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος. Την ημέρα της κηδείας ο θρυλικός Γέρος του Μοριά έβγαινε για τελευταία φορά από το σπίτι του μέσα στο φέρετρο. Τον νεκρό τον έντυσαν με την στολή του Αντιστράτηγου, του έζωσαν τα σπαθί, του φόρεσαν τσαρούχια, τον απίθωσαν στα φέρετρο και έβαλαν κάτω από τα πόδια του μία τουρκική σημαία. Στο ένα του πλάγιο έβαλαν τον ασημένιο του θώρακα, ενώ στο άλλο την περικεφαλαία του και τις σπαλέτες. Η πολεμική αυτή εξάρτυση του Κολοκοτρώνη βρίσκεται σήμερα στα Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθηνών.

Ή πομπή κατέβηκε από την οδό Έρμου, και μπαίνοντας στην οδό Αίολου έφτασε στον ναό της Αγ. Ειρήνης, όπου έψάλη ή νεκρώσιμος ακολουθία. Γύρω από το φέρετρο κατά την πορεία της προς την Αγία Ειρήνη παραστέκονταν: Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Επικρατείας Κουντουριώτης, ο Αντιστράτηγος Τσωρτς, ο Υποστράτηγος Τζαβέλλας, ο Υποστράτηγος Γιατράκος, οι Συνταγματάρχες Πλαπούτας και Μακρυγιάννης, οι σύμβουλοι επικρατείας Δεληγιάννης και Παλαμήδης. Επίσης ακολουθούσε πλήθος κόσμου. Ήταν τόσος ο λαός, πού όταν ή κεφαλή της πομπής έμπαινε στην εκκλησία, ή ουρά ήταν στην αρχή της Έρμου!
Τον επικήδειο λόγο εκφώνησε μία μεγάλη μορφή των γραμμάτων της εποχής, ο εκκλησιαστικός ρήτορας και συγγραφέας Κωνσταντίνος Οικονόμου των έξ’ Οικονόμων. Έπειτα ή πομπή, περνώντας ξανά από το παλάτι, έφτασε στο Α’ Νεκροταφείο.

Από ιατρικής απόψεως

Τα συμπτώματα πού μας παραδίδουν οι ιστορικοί της εποχής, δείχνουν ότι ο Κολοκοτρώνης πέθανε από εγκεφαλικό, είτε αιμορραγικό είτε θρομβωτικό επεισόδιο. Ό Κολοκοτρώνης ήταν 73 ετών, τα αγγεία του εγκεφάλου του – με την φθορά του χρόνου – θα είχαν πάθει σκλήρυνση (αρτηριοσκλήρυνση), δηλαδή θα ήταν σκληρά, άκαμπτα και εύθραυστα, και δεν θα άντεχαν σε μεγάλη αύξηση της αρτηριακής πιέσεως.

Ο Κολοκοτρώνης, στους γάμους του παιδιού του, ήπιε πολύ παραπάνω απ’ το συνηθισμένο. Το πολύ οινόπνευμα όμως συμβάλλει στην αύξηση της πιέσεως, οποτε, αν είχε και υπέρταση από πριν, το κρασί πού κατανάλωσε ό Κολοκοτρώνης εκείνη την βραδιά, μάλλον συνέβαλε στο να αυξηθεί ακόμη περισσότερο ή πίεση του. Ίσως τα αγγεία του να μην άντεξαν την αυξημένη πίεση του αίματος με συνέπεια την ρήξη τους και την εγκεφαλική αιμορραγία. Είτε ή υπέρταση, να είχε ως αποτέλεσμα να σχηματισθεί θρόμβος σε κάποιο αγγείο του εγκεφάλου, έχοντας ως συνέπεια την μη τροφοδότηση του εγκεφάλου με αίμα (ισχαιμία του εγκεφάλου).
Επίσης ο Γέρος έφαγε πολύ εκείνη την βραδιά.

Αυτό σημαίνει πώς ή πέψη του επιβαρύνθηκε πολύ. Κατά την πέψη αρκετό αίμα φεύγει από την κυκλοφορία – και τον εγκέφαλο – και πηγαίνει στο έντερο, γεγονός το όποιο σ’εναν ηλικιωμένο οργανισμό, πού χρειάζεται κάθε δυνατή εφεδρεία, επιφέρει μεγάλο πρόβλημα. Εάν υπήρχε ελαττωματική αιμάτωση του εγκεφάλου του Κολοκοτρώνη, το πλούσιο αυτό γεύμα επέτεινε την εγκεφαλική ισχαιμία.
Επί πλέον δε και ή μεγάλη χαρά του Γέρου του Μοριά μπορεί να συνέβαλε στον θάνατο του, καθώς δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, κατά τις όποιες πέθαναν άνθρωποι ευρισκόμενοι σε χαρά!

Τα οστά του Κολοκοτρώνη ευρίσκονται στην Τρίπολη από το 1930. Πριν, ευρίσκοντο στην Αθήνα στο Α’ Νεκροταφείο, αλλά ο Ελευθέριος Βενιζέλος φρόντισε για την μεταφορά τους στην Τρίπολη – κατόπιν αιτήματος των Αρκάδων – , συνοδεύοντας μάλιστα ό ίδιος την διακομιδή τους.