Εκδήλωση μνήμης και τιμής για τον Χαΐδαριώτη συγγραφέα Κώστα Μίσσιο

Γράφει ο δημοσιογράφος Γιώργος Παπαπαναγιώτου

Τον Κώστα Μίσσιο τον πρωτογνώρισα μέσα από τα κείμενα του, που δημοσιευόταν κατά καιρούς στα τοπικά έντυπα της Μυτιλήνης. Ήμουν δεν ήμουν οκτώ χρονών παιδάκι, όταν κάθε μεσημέρι ανοίγαμε το γραμματοκιβώτιο και εκτός από γράμματα και λογαριασμούς ΔΕΚΟ, παραλαμβάναμε και τις τοπικές εφημερίδες που έστελναν στον πατέρα μου τιμής ένεκεν. Αυτές οι «φυλλάδες» όπως τις αποκαλούσε η Χιώτισσα μητέρα μου,  συνήθως ήταν ασπρόμαυρες δισέλιδες, σπάνια  τετρασέλιδες και μόνο συνδρομητικές. Τις διάβαζα καθημερινά πριν από το μεσημεριανό φαγητό, παρά τη μικρή μου ηλικία. Στην αρχή μόνο τα αστυνομικά και τα τοπικά αθλητικά, στη συνέχεια τα πολιτικά, στο τέλος και τα ενυπόγραφα άρθρα με απόψεις. Αν και δεν είχα τελειώσει το Δημοτικό Σχολείο είχα μπει στο τρυπάκι και έλεγα πάντα ότι «θα γίνω δημοσιογράφος». Μάλιστα  έφτασα σε ηλικία εννέα ετών, να βγάλω την πρώτη μου χειρόγραφη  εφημερίδα. Αλλά ας επιστρέψουμε στο τιμώμενο πρόσωπο.

Όταν πρωτοαντίκρισα  τον Μίσσιο και το Χαϊδάρι

Τα χρόνια πέρασαν και τον «έβλεπα» πάντα μέσα από τα άρθρα του. Το μόνο που ήξερα είναι ότι αυτός ο «άνθρωπος των γραμμάτων», ζει μόνιμα στην Αθήνα. Μέσα από τα κείμενα του, εξέφραζε ένα πλούτο συναισθημάτων και την απεριόριστη αγάπη του προς την Μυτιλήνη. Το 2003 εντελώς τυχαία μπαίνω στο χώρο της δημοσιογραφίας στην ημερήσια εφημερίδα «Δημοκράτης Μυτιλήνης», που αποτέλεσε για μένα ένα μεγάλο σχολείο. Τακτικά παραλαμβάναμε μέσα σε φάκελο με το ταχυδρομείο, άρθρα του. Η λέξη φαξ πιθανότατα ήταν απαγορευμένη για εκείνον, μια που-‘όπως έλεγε- ήταν δημοσιογράφος «παλαιάς σχολής». Αποστολέας Κώστας Μίσσιος Χαϊδάρι. Μια πόλη της Δυτικής Αθήνας που την είχα ακούσει μόνο στο Στρατό, λόγω του Κέντρου Εκπαίδευσης Διαβιβαστών. Τίποτα δεν μου προμήνυε πως  ένα χρόνο μετά, θα γινόμουν «πρωτευουσιάνος» και ότι θα δημοσιογραφώ εδώ και 13 χρόνια στο Χαϊδάρι. Τον πρωτογνώρισα στην αρχή τηλεφωνικώς και κάποια στιγμή από κοντά το 2014, σε μία εκδήλωση του τότε υποψηφίου δημάρχου Μιχάλη Σελέκου. Το χαρακτηριστικό του ήταν το μουστάκι του, αλλά κυρίως η Λεσβιακή ντοπιολαλιά που ποτέ του δεν ξέχασε. Τι κι αν ήταν ανώτερος υπάλληλος στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και ζούσε στο Χαϊδάρι πάνω από 50 χρόνια, στην περιοχή του Προφήτη Ηλία; Ο Κώστας Μίσσιος έγραψε διψήφιο αριθμό βιβλίων αναφερόμενα στη Μυτιλήνη, πολλά από τα οποία περιέχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία, ποιήματα και μελέτες. Επίσης σε νεαρή ηλικία ήταν ποδοσφαιριστής, σε μια γενιά που το νησί ανέδειξε ταλέντα. Ανάμεσα τους ο Χάρης Γραμμός που έφτασε μέχρι το Γουέμπλεΐ με τα χρώματα του Τριφυλλιού, ο γκολκίπερ του Ολυμπιακού Βαγγέλης Λιαδέλλης και ο Ανδρέας Δαλαμπέκης που στα δύο χρόνια που έπαιξε στο Περιστέρι, είχε κάνει μαζί με τους συμπαίκτες του τον Ατρόμητο, όνομα και ομάδα. Ο Μίσσιος έπαιζε στον Αχιλλέα Μυτιλήνης μια από τις ομάδες που συγχωνεύτηκαν αργότερα, για να φτιαχτεί ο Αιολικός. Για τον Αχιλλέα  είχε γράψει και το βιβλίο «Μια ενδεκάδα αποδεκατισμένη», αναφέροντας πως είχε φτάσει σε σημείο να παίζει μπάλα με δύο αριστερά παπούτσια. Παράλληλα από πολύ νεαρή ηλικία ήταν ανταποκριτής στη Λέσβο, για την πανελλαδικής κυκλοφορίας  εφημερίδα «Αθλητική Ηχώ».  Μια πολύ σπουδαία δουλειά που έκανε ήταν το 2008, όταν εξέδωσε ένα πολυσέλιδο βιβλίο όπου καταγράφονται όλα τα έντυπα και τα περιοδικά που κυκλοφόρησαν στη Μυτιλήνη από τις αρχές του αιώνα, μέχρι και εκείνη τη χρονιά. Περιελάμβανε από ημερήσιες εφημερίδες  μέχρι και «λαθραία» φύλλα, που κυκλοφόρησαν εκτάκτως για κάποιους σκοπούς  λ.χ προεκλογικούς. Επίσης περιελάμβανε βιογραφικά των έκδοτων, των συντακτών και όλων των εργαζομένων στα παραπάνω έντυπα. Η κόρη του Μάρω, φιλοτέχνησε τα σκίτσα, όλων αυτών των δεκάδων ανθρώπων του Λεσβιακού Τύπου.

Δύο αλληλουποσχέσεις που δεν εκπληρώθηκαν ποτέ

Κάποια στιγμή ο αείμνηστος Κώστας Μίσσιος μου ζήτησε το βιογραφικό μου και μία φωτογραφία,  για να με βάλει σε μία δρομολογημένη  επανέκδοση του βιβλίου του. Δεν του το έδωσα ποτέ, γιατί θεωρώ τον εαυτό μου έναν απλό εργάτη του ρεπορτάζ και πολύ προσεκτικό στα γραφόμενα μου. Του ζήτησα όμως και εγώ μια συνέντευξη για την Χαϊδαριώτικη  εφημερίδα, με την οποία συνεργαζόμουν τότε. Μου είχε βάλει απαραίτητο όρο να μου την παραχωρήσει μόνο χειρόγραφη, μια που δεν δεχόταν ηχογραφήσεις και email. Η συνέντευξη δεν δόθηκε ποτέ.

Επίσης από εκείνη την εποχή είχα αναφέρει στο Δήμο Χαϊδαρίου,  για το πώς θα μπορούσε να εξασφαλίσει  τον πνευματικό του πλούτο, που τον αποτελούσαν χιλιάδες έντυπα και βιβλία. Δεν επετεύχθητε ποτέ. Όπως αποδείχθηκε επιθυμία του ιδίου ήταν,  αυτός ο πνευματικός θησαυρός να καταλήξει στη γενέτειρα του.

Εκτενές βιογραφικό του Κώστα Μίσσιου

Γεννήθηκε το 1938 στη Μυτιλήνη. Ήταν γιος του Γιώργου Μίσσιου (1909-1970) από τη Στρώμνιτσα τέως Γιουγκοσλαβίας και της Μάρως Μυρογιάννη (1910-1969) από τη Μυτιλήνη, που παντρεύτηκαν το 1938 μετά από αλληλογραφία ένδεκα χρόνων με τα ψευδώνυμα «Μηλολόνθη» και «Διάννα» στο περιοδικό «Διάπλασις των Παίδων» του Γρηγόρη Ξενόπουλου. Αδελφή του η Ειρήνη Γιαννακοπούλου, συγγραφέας και μεταφράστρια. Τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια τα πέρασε στη Μυτιλήνη, τόπο γόνιμο, γεμάτο πνευματικότητα και πατρίδα δημιουργικών ανθρώπων. Η μεγάλη αγάπη για το νησί του, η φιλαναγνωσία και ο καλόκαρδος χαρακτήρας του, θα γίνουν οι κινητήριες δυνάμεις της μετέπειτα ζωής του και θα καθορίσουν την πνευματική του ταυτότητα και την ένταξή του σε ευρύ κύκλο πνευματικών δημιουργών και συνάμα φίλων στη Λέσβο και στην Αθήνα.

Καλός μαθητής και καλός ποδοσφαιριστής

Φοίτησε για λίγο στην Α΄ τάξη Δημοτικού Σχολείου Αγίας Παρασκευής Λέσβου, έπειτα στο 4ο Δημοτικό Σχολείο Μυτιλήνης και στο Β΄ εξατάξιο Γυμνάσιο Μυτιλήνης. Καθηγητές με ξεχωριστή προσφορά υπήρξαν γι’ αυτόν ο Γιώργος Αφεντάκης, ο Βαγγέλης Κακάμπουρας, η Ειρήνη Σιδερή, ο Στρατής Βαρελτζίδης. Δεύτερο σχολειό του ήταν, η Δημοτική Βιβλιοθήκη Μυτιλήνης όπου πέρασε ατέλειωτες ώρες αναζήτησης γνώσης μέσα απ’ τα βιβλία, δραστηριότητα που προδιέγραψε την κατοπινή του πορεία. Ο Ταρλάς, η ποδοσφαιρική αλάνα της Μυτιλήνης, σημερινή έδρα του Αιολικού, υπήρξε για τον έφηβο Κώστα Μίσσιο χώρος δράσης, παιχνιδιού και ομαδικής άθλησης, συναγωνισμού και χαράς, που τη μοιράστηκε με συμπαίκτες και φίλους. Αγωνίστηκε με την ομάδα μπάσκετ του Γυμνασίου του και την ομάδα μπάσκετ του «Αχιλλέα» Μυτιλήνης. Ο μεγάλος έρωτάς του όμως ήταν το ποδόσφαιρο. Από το 1954 ως το 1961, αριστεροπόδαρος παίκτης με τα μπλε χρώματα της ποδοσφαιρικής ομάδας «Αχιλλέας», έπαιζε «έξω αριστερά» με τόσο εξαιρετικές επιδόσεις, που οι ποδοσφαιρόφιλοι Λέσβιοι τον φώναζαν «Τσίμπορ των λεσβιακών γηπέδων», από τον ονομαστό έξω αριστερά ποδοσφαιριστή Τσίμπορ της Εθνικής Ουγγαρίας.

Έφυγε από την αγαπημένη του Μυτιλήνη, για να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες, Δημόσια Διοίκηση και Νομικά. Μετά τις σπουδές του, εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα, στο Χαϊδάρι. Από το 1965 ο Κώστας Μίσσιος εργάστηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο κι από το 1969 στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, απ’ όπου συνταξιοδοτήθηκε το 2000 με το βαθμό του διευθυντή. Επίσης, διετέλεσε διοικητικός σύμβουλος του Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ, 1981-1985) και του Αερολιμένα Αθηνών (1988-1989), ενώ πλούσια ήταν  και η συνδικαλιστική του δράση.

Το 1967 παντρεύτηκε την αγαπημένη του Χριστίνα Μελλή κι απέκτησαν τη μοναχοκόρη τους Μάρω, απόφοιτο Παιδαγωγικών του Πανεπιστημίου Πατρών και Σκιτσογραφίας της Σχολής Ορνεράκη, η οποία φιλοτεχνούσε τα βιβλία του με ωραία διακοσμητικά σχέδια και πορτραίτα λογοτεχνών. Νεότερα μέλη της οικογένειας Μίσσιου, ο γαμπρός του Βασίλης Παγιάτης κι ο μικρός Κώστας, το καμάρι του παππού του.

Έγραφε ασταμάτητα σε έντυπα, για ολόκληρες δεκαετίες  

Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1954, από τις στήλες των εφημερίδων «Παλμός», «Ταχυδρόμος», «Στέμμα», «Λεσβιακός Κήρυξ», «Δημοκράτης» της Μυτιλήνης και «Αθλητική Ηχώ» της Αθήνας, με ποιήματα, χρονογραφήματα και αθλητικό ρεπορτάζ. Όνειρό του, που τελικά έμεινε απραγματοποίητο, να γίνει δημοσιογράφος. Πλουσιότατη κι η πνευματική του παραγωγή τα μετέπειτα χρόνια: έντεκα ποιητικές συλλογές, ποικίλα δημοσιεύματα σε περιοδικά κι εφημερίδες, πέντε  τόμοι «Συνταξιοδοτικά Θέματα» και πάνω από 35 τόμοι σχετικοί με τη Λεσβιακή Γραμματεία, με τη γραμματολογική και βιβλιογραφική έρευνα της οποίας ασχολείται συστηματικά και με πάθος από το 1980. Καταξιωμένος  οικογενειάρχης και πνευματικός δημιουργός, δήλωνε χαρακτηριστικά: «Όλη μου η περιουσία είναι η βιβλιοθήκη μου με 6.500 τόμους Λέσβιων συγγραφέων και 3.000 φακέλους αρχειακού υλικού». Έφυγε για το μεγάλο ταξίδι στις 27 Μαρτίου του 2023, σε ηλικία 85 ετών. Επιθυμία του ήταν η αποτέφρωση της σωρού του.

Ολόκληρο το αρχείο του στη  Μυτιλήνη

Το βράδυ του Σαββάτου, 10  Αυγούστου  στην  Αγιάσο Λέσβου παρουσία της συζύγου Χριστίνας, της κόρης Μάρως και του εγγονού Κωστή αλλά και του δημάρχου  Μυτιλήνης Παναγιώτη Χριστόφα  πραγματοποιήθηκε η  εκδήλωση  μνήμης και τιμής στον Κώστα Μίσσιο. Παράλληλα έγινε η επίσημη παρουσίαση του αρχείου του, που παραχωρήθηκε στο Αναγνωστήριο Αγιάσου.

Για τη ζωή και το έργο του Κώστα Μίσσιου μίλησε ο Παναγιώτης Σκορδάς, ο οποίος και παρουσίασε  το  μοναδικής γραμματολογικής και βιβλιογραφικής αξίας αρχείο του Κώστα  Μίσσιου, «το οποίο καθηλώνει με τον πλούτο, την ποικιλία,  τη σπανιότητα  των τεκμηρίων και την άριστη ταξινόμησή  του και αφορά πάνω από 2000 γνωστούς και άγνωστους λόγιους και λογοτέχνες της Λέσβου», τόνισε χαρακτηριστικά.  «Άμεσος στόχος του διοικητικού συμβουλίου  του Αναγνωστηρίου, είναι  η  ψηφιοποίηση του μέσω κάποιου σχετικού προγράμματος – χρηματοδοτικού εργαλείου, και η ανάδειξή του,  ώστε να  έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης όλοι οι ενδιαφερόμενοι, όπου και αν βρίσκονται» συμπλήρωσε ο ομιλητής. Ο Στέλιος  Σκορδάς διάβασε αποσπάσματα από συνεντεύξεις του Κώστα Μίσσιου και η Σοφία Σκορδά ένα κείμενο του γνωστού συγγραφέα και ερευνητή Νίκου Σαραντάκου με τίτλο «Ο θείος μου ο Κωστάκης».

«Ακόμα και ασθενής, ήταν σκυμμένος πάνω στο αρχείο του»

Η Μάρω Μίσσιου, εκπροσωπώντας την οικογένεια,  είπε τα παρακάτω για τον πατέρα της, το αρχείο και το Αναγνωστήριο:

«Αγαπητές φίλες, αγαπητοί φίλοι,

Ένα όνειρο του πατέρα μου γίνεται πραγματικότητα.

Το αρχείο – που καταγράφει και αναδεικνύει τους χιλιάδες λόγιους και λογοτέχνες της  Λέσβου, δίνοντάς τους την θέση που τους αρμόζει δίπλα στους μεγάλους λογοτέχνες μας – βρίσκεται στον τόπο που πάντα ονειρευόταν ο πατέρας μου, στο Αναγνωστήριο της Αγιάσου. Σε εύθετο χρόνο, όταν το θελήσει το Αναγνωστήριο θα παραδώσουμε και το δεύτερο μέρος,  που αφορά τα εκατοντάδες δημοσιεύματά του.

Θυμάμαι  τον λατρευτό μου πατέρα, καθημερινά στο γραφείο του, περιμετρικά από την τεράστια βιβλιοθήκη του, περιστοιχισμένο από πάκους χαρτιών και βιβλίων, να ερευνά και να συγγράφει  άρθρα  για τους  γνωστούς και άγνωστους λόγιους  και λογοτέχνες του αγαπημένου του νησιού, του γενέθλιου τόπου του.

Ακάματος και ενθουσιώδης, η έρευνα ήταν για εκείνον μια περιπέτεια για την ανακάλυψη ενός ακόμα  γραμματολογικού και λογοτεχνικού θησαυρού. Δεν βαρυγκωμούσε ποτέ, ακόμα και  λίγες μέρες πριν τον  αιφνίδιο τέλος, έψαχνε, αναζητούσε, ταξινομούσε καταλογογραφούσε  αγχωμένος πως δεν θα καταφέρει να τελειώσει το μεγάλο του αυτό έργο. Και δυστυχώς η πραγματικότητα τον επιβεβαίωσε.

Ωστόσο, αφήνει πίσω του έναν τεράστιο θησαυρό εκατοντάδων χιλιάδων γραμματολογικών τεκμηρίων, παρακαταθήκη για τους επόμενους ερευνητές, λογοτέχνες, φοιτητές, ανθρώπους του νησιού του.

«Εδώ στην Αγιάσο, θα κυκλοφορεί χαμογελαστός  μ’ ένα χαρτί και ένα μολύβι στα χέρια»

Με τον Παναγιώτη τον Σκορδά τους συνέδεε, εκτός από την κοινή τους αγάπη για τα γράμματα και βαθιά φιλία – τον αποκαλούσε μάλιστα και γιο του – και  ανέκαθεν μέσα στις σκέψεις του  ήταν , πολύ πριν την διάγνωση της αρρώστιας, να μεταφερθεί αυτό το αρχείο εδώ, στο  ιστορικό Αναγνωστήριο της Αγιάσου. Ένοιωθε εμπιστοσύνη, ότι δεν θα πάει ο κόπος του χαμένος, δεν θα διασκορπιστεί στους τέσσερις ανέμους, ούτε θα απαξιωθεί σε κάποιο μουχλιασμένο  και απρόσιτο υπόγειο.

Με τον Παναγιώτη Σκορδά, τη σύζυγό του Ανθή και τα παιδιά τους Σοφία και Στέλιο, μάς συνδέει  μακρόχρονη βαθιά, ειλικρινή φιλία και μεγάλη αγάπη. Πολλά τραπέζια στη βεράντα του σπιτιού τους στη  Μυτιλήνη,  δεκάδες συνέδρια και εκδρομές σε όλη τη   Λέσβο, ατέλειωτες  συζητήσεις περί γραμμάτων και άλλων πολλών,  συχνότατη τηλεφωνική επικοινωνία, δεσμοί δυνατοί και ακατάλυτοι.

Θα ήθελα λοιπόν να ευχαριστήσω, εκ μέρους όλης της οικογένειάς μας – της αγαπημένης του συζύγου Χριστίνας και του λατρεμένου του εγγονού Κωστή – τον Παναγιώτη Σκορδά για την  υλοποίηση του ονείρου του δικού μας ανθρώπου. Πολλές ευχαριστίες και στον πρόεδρο του Αναγνωστηρίου  Κλεάνθη Κορομηλά και στα μέλη του διοικητικού συμβουλίου.  Η ιστορία του Πνευματικού σας Κέντρου αλλά και η προσωπική ιστορία των ανθρώπων που το εκπροσωπούν σήμερα,  μάς  δίνει όλα τα εχέγγυα ότι αυτό το έργο ζωής του Κώστα Μίσσιου είναι στα καλύτερα χέρια, θα αξιοποιηθεί όπως πρέπει, θα γίνει κτήμα όλων όσοι το χρειάζονται, θα διασωθεί και θα αναδειχθεί.  Μέσα από αυτό ο πατέρας μου θα είναι για πάντα ζωντανός, χαρούμενος και ικανοποιημένος. Εδώ στην Αγιάσο, στη Μυτιλήνη, στη Λέσβο που τόσο αγάπησε και ύμνησε, θα κυκλοφορεί χαμογελαστός  μ’ ένα χαρτί και ένα μολύβι στα χέρια. Σας ευχαριστώ  πολύ για όλα».

Η εκδήλωση έκλεισε με απονομή τιμητικής και ευχαριστήριας  πλακέτας στην οικογένεια Μίσσιου για τη  μεγάλη δωρεά , την οποία επέδωσαν ο δήμαρχος  Μυτιλήνης Παναγιώτης Χριστόφας και ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Κλεάνθης  Κορομηλάς.