Του Παναγιώτη Τσατσαρώνη, Δικηγόρου MSc, υποψήφιου δημοτικού συμβούλου με τον συνδυασμό «Χαϊδάρι Ξανά – Βαγγέλης Ντηνιακός»

 Πηγές Χρηματοδότησης των Δήμων

Σε μια εποχή που τα οικονομικά των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης βρίσκονται στο κόκκινο λόγω έλλειψης κρατικής χρηματοδότησης, αδυναμίας είσπραξης των δημοτικών εσόδων, γραφειοκρατικών εμποδίων στην  απορρόφηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων, κακοδιαχείρισης κ.α. καθίσταται επιτακτική η ανάγκη εύρεσης εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης των, ώστε οι δήμοι να αποκτήσουν τα απαραίτητα κονδύλια για την εύρυθμη λειτουργία τους, την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους και την  αποτελεσματική υλοποίηση των προγραμμάτων τους.

Ενδεικτικά η επιχορήγηση των δήμων όλης της χώρας από τoν κρατικό προϋπολογισμό έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% όσον αφορά στους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους (ΚΑΠ) και την ίδια ώρα έχουν μεταβιβαστεί από το Κράτος πρόσθετες αρμοδιότητες και υποχρεώσεις στους ΟΤΑ, με συνέπεια επιπλέον δέσμευση οικονομικών πόρων και ανθρωπίνου δυναμικού.

Τα έσοδα των δήμων λοιπόν διακρίνονται σε τακτικά και έκτακτα. Στα τακτικά έσοδα περιλαμβάνονται οι πρόσοδοι από την ακίνητη περιουσία, τα έσοδα από την κινητή περιουσία, έσοδα από ανταποδοτικά τέλη (πάγια τέλη απαραίτητα για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών όπως της καθαριότητας, του φωτισμού, της ύδρευσης, άρδευσης και αποχέτευσης) και δικαιώματα καθώς και από λοιπά τέλη, δικαιώματα και παροχή υπηρεσιών, οι φόροι, οι εισφορές και οι επιχορηγήσεις για λειτουργικές δαπάνες. Στα έκτακτα έσοδα περιλαμβάνονται τα έσοδα από την εκποίηση κινητής και ακίνητης περιουσίας, από έκτακτες επιχορηγήσεις για επενδύσεις, τα πρόστιμα, τα παράβολα, οι δωρεές, κληρονομιές, κληροδοσίες και τα λοιπά έκτακτα έσοδα.

Σημαντική κατηγορία τακτικών εσόδων για τους δήμους είναι οι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι (Κ.Α.Π.), οι οποίοι αποδίδονται σε αυτούς προς εκπλήρωση της αποστολής τους σύμφωνα με το άρθρο 102 του Συντάγματος. Οι ΚΑΠ προέρχονται από τα φορολογικά έσοδα και ως εκ τούτου είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι  με τους μηχανισμούς είσπραξης των κρατικών εσόδων. Σύμφωνα δε με το άρθρο 259 του Ν. 3852/2010 τα κριτήρια κατανομής των ΚΑΠ στον εκάστοτε Δήμο είναι οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά, πολιτιστικά, δημογραφικά, γεωμορφολογικά καθώς και κριτήρια διοικητικής υποστήριξης. Δυστυχώς όμως τα τελευταία χρόνια λόγω της δημοσιονομικής συγκυρίας, της παρατεταμένης ύφεσης στην οποία έχει εισέλθει η χώρα μας, της εφαρμογής των Μεσοπρόθεσμων Προγραμμάτων Δημοσιονομικής Στήριξης, των οριζόντιων περικοπών του κρατικού προϋπολογισμού τα κρατικά έσοδα και κατ’ επέκταση οι ΚΑΠ έχουν υποστεί ραγδαία μείωση.

Μία ακόμη πηγή εσόδων για τον Δήμο αποτελούν τα έσοδα με ειδικό χαρακτήρα που προορίζονται με ειδική διάταξη νόμου για την κάλυψη συγκεκριμένων δαπανών που προκύπτουν από την άσκηση αντίστοιχων αρμοδιοτήτων, όπως ενδεικτικά το τέλος ακίνητης περιουσίας, τέλη ελεγχόμενης στάθμευσης σε κοινόχρηστους χώρους, τέλος οικοδομικών αδειών, εισφορά σε χρήμα λόγω ένταξης ή επέκτασης πολεοδομικών σχεδίων, μετατροπή σε χρήμα εισφοράς σε γη, ειδική εισφορά εφαρμογής ρυμοτομικών σχεδίων, τροφεία δημοτικών παιδικών σταθμών, πρόστιμα ανέγερσης και διατήρησης αυθαίρετων κατασκευών, πρόστιμα για περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις κλπ.

Πέραν αυτών όμως η χρηματοδότηση των δήμων  στηρίζεται και στις συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Πρόκειται για μακροχρόνιες συμβάσεις μεταξύ δήμων και ιδιωτικών φορέων με σκοπό την εκτέλεση έργων και την παροχή υπηρεσιών. Στις συμπράξεις αυτές οι ρόλοι του δήμου και του ιδιωτικού φορέα είναι σαφώς διακριτοί. Tα οφέλη για τους δήμους είναι η αξιοποίηση της τεχνογνωσίας και της αποτελεσματικότητας του ιδιώτη ενώ παράλληλα ο δήμος διατηρεί ισχυρό εποπτικό και ρυθμιστικό ρόλο, η κατασκευή ποιοτικών έργων και η παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών στους πολίτες, η μόχλευση ιδιωτικών πόρων σε αναπτυξιακά έργα με πολλαπλασιαστικό όφελος και η δυνατότητα των δήμων να υλοποιούν δημόσια έργα ακόμα και κάτω από δυσχερείς οικονομικές συγκυρίες.

 Επιπλέον, τα αναπτυξιακά προγράμματα αποτελούν αναμφισβήτητα ένα ακόμα σημαντικό εργαλείο για την ανάπτυξη των δήμων τα τελευταία χρόνια.

Προγράμματα της περιόδου 1998-2016 όπως το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (ΕΠ.Τ.Α) με σκοπό την ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου των ΟΤΑ, το αναπτυξιακό πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» με στόχο την βιώσιμη ανάπτυξη των ΟΤΑ α’ βαθμού σύμφωνα με τις φυσικές, οικονομικές και κοινωνικές τους ιδιαιτερότητες, μέσω συντονισμένων δράσεων και χρηματοδοτήσεων, το ΣΔΙΤ-ΘΗΣΕΑΣ για την υλοποίηση υποδομών και αξιοποίησης της δημοτικής ακίνητης περιουσίας και παροχής υπηρεσιών με τη μέθοδο των συμπράξεων (ΣΔΙΤ) μεταξύ των ΟΤΑ α’ βαθμού και των ενδιαφερόμενων επενδυτών από τον ιδιωτικό τομέα όπως και προγράμματα για την τοπική αυτοδιοίκηση από το ΕΣΠΑ (2007-2013) (2014-2020) έδωσαν και δίνουν ακόμα την δυνατότητα σε πολλούς δήμους να ανεύρουν τις απαραίτητες πηγές χρηματοδότησης για την εφαρμογή των προγραμματικών αναπτυξιακών τους σχεδίων.

Επιπρόσθετα, η συμμετοχή στις πρωτοβουλίες που αναπτύσσονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και την Τράπεζα Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης αποτελούν ένα ακόμη εργαλείο για την χρηματοδότηση των δήμων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το πρόγραμμα «JESSICA» σύμφωνα με το οποίο τα κράτη-μέλη έχουν την ευχέρεια μα χρησιμοποιήσουν μέρος των μη επιστρεπτέων επιχορηγήσεων που λαμβάνουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω των διαρθρωτικών ταμείων για να τα επενδύουν υπό μορφή επιστρεπτέων επιχορηγήσεων για έργα ολοκληρωμένων αστικών παρεμβάσεων, για ανακαινίσεις κτιρίων, για ανάπλαση ελεύθερων χώρων, δρόμων, πεζοδρομίων και ευρύτερες περιβαλλοντικές και πολιτιστικές πρωτοβουλίες.

Τέλος, μια νέα, εναλλακτική μορφή συμμετοχικής χρηματοδότησης θα μπορούσε να είναι το Crowdfunding. Ουσιαστικά πρόκειται για μια νέα, καινοτόμα μορφή εναλλακτικής συμμετοχικής χρηματοδότησης, η οποία ξεκίνησε να λειτουργεί αρχικά εκτός του πλαισίου του παραδοσιακού χρηματοπιστωτικού συστήματος. Σήμερα, ειδικά στο εξωτερικό, είναι μία νέα δημοφιλής μέθοδος για την άντληση κεφαλαίων από μεγάλο αριθμό πολιτών και επιχειρήσεων, η οποία οργανώνεται κυρίως μέσω του διαδικτύου.

Το Crowdfunding υποστηρίζεται από ιδιωτικές εταιρείες οι οποίες έχουν σχεδιάσει εύχρηστες ηλεκτρονικές πλατφόρμες, προσβάσιμες από τους πολίτες, στις οποίες παρουσιάζεται αναλυτικά κάθε έργο που χρειάζεται χρηματοδότηση. Κάθε πολίτης που ενδιαφέρεται για το έργο που προωθείται από την ηλεκτρονική πλατφόρμα μπορεί να συνεισφέρει οποιοδήποτε χρηματικό ποσό, συμμετέχοντας με αυτόν τον τρόπο ενεργά στο project και δίνοντας την ευκαιρία στους συντελεστές του έργου να χρηματοδοτήσουν την υλοποίησή του.

Η επιλογή του μοντέλου της συμμετοχικής χρηματοδότησης (Crowdfunding) με τη μορφή δωρεών και σκοπό την υλοποίηση κοινωνικών, πολιτιστικών, αναπτυξιακών και άλλων έργων και δράσεων, αναβαθμίζει τη σχέση με τους πολίτες, προάγει το δημόσιο έργο, ενισχύει την καινοτομία και αναδεικνύει το ανθρώπινο κεφάλαιο.

Κλείνοντας, την μικρή αυτή επισκόπηση για τις πηγές χρηματοδότησης ενός δήμου είναι ξεκάθαρο πως σε αυτή την δύσκολη για την χώρας μας και για την τοπική αυτοδιοίκηση οικονομική συγκυρία οι Δήμοι οφείλουν να αναζητούν διαρκώς νέες πηγές χρηματοδότησης για την εύρυθμη λειτουργία τους, την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους και την  αποτελεσματική υλοποίηση των αναπτυξιακών τους σχεδίων.

Ο Παναγιώτης Τσατσαρώνης γεννήθηκε το 1986 στο Χαϊδάρι, όπου μεγάλωσε και διαμένει μέχρι σήμερα με την οικογένειά του. Αποφοίτησε το 2004 από το 1ο Ενιαίο Λύκειο Χαϊδαρίου. Το 2009 ολοκλήρωσε τις σπουδές μου στη Νομική Σχολή των Αθηνών και συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στο ALBA Graduate Business School, αποκτώντας ειδίκευση σε θέματα εταιρικού και χρηματοοικονομικού δικαίου. Παράλληλα το 2019 αποφοίτησε και από το τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Από το 2012 μέχρι σήμερα εργάζεται ως δικηγόρος, διατηρώντας τα δικά του δικηγορικά γραφεία σε Αθήνα και Χαϊδάρι με ειδίκευση σε υποθέσεις αστικού, ποινικού, εργατικού και κοινωνικοασφαλιστικού δικαίου.