Ήταν 14 Νοεμβρίου του 1995, όταν στις φυλακές Κορυδαλλού ξεσπά μία από τις μεγαλύτερες εξεγέρσεις που έχουν γίνει ποτέ στις ελληνικές φυλακές. Η εξέγερση κράτησε έξι ημέρες, στη διάρκεια των οποίων οκτώ εργαζόμενοι, ένας ψυχίατρος, ένας νοσηλευτής και έξι σωφρονιστικοί, κρατήθηκαν όμηροι, ένας κρατούμενος δολοφονήθηκε από συγκρατούμενούς του και άλλοι τρεις έχασαν τη ζωή τους από υπερβολική δόση ουσιών, καθώς νωρίτερα είχε λεηλατηθεί το φαρμακείο των φυλακών. Τότε, ήταν η πρώτη φορά που η επίσημη πολιτεία, η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου, αναγνώρισε την ανάγκη μετεγκατάστασης των φυλακών από τον Κορυδαλλό, ένα αίτημα που η τοπική κοινωνία διατύπωνε ήδη από το 1974. Κάμποσα χρόνια αργότερα, τον περασμένο Ιούλιο, ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στη διάρκεια της ανάγνωσης των προγραμματικών δηλώσεων της νέας κυβέρνησης, δεσμευόταν ότι: «Οι φυλακές Κορυδαλλού μεταφέρονται εκτός αστικού ιστού και φεύγουν από τη Δυτική Αθήνα. Οι παλαιές εγκαταστάσεις κατεδαφίζονται και στη θέση των φυλακών θα δημιουργηθεί ένα μεγάλο πάρκο με χώρους άθλησης και καλλιτεχνικής δημιουργίας. Ο Κορυδαλλός και οι γύρω γειτονιές, επιτέλους, θα ανασάνουν».
Από τον Κορυδαλλό στον Ασπρόπυργο
Η υπόθεση της μετεγκατάστασης των φυλακών φαίνεται ότι προχωράει γρήγορα, καθώς η επιτροπή εμπειρογνωμόνων που συστάθηκε, από στελέχη της αστυνομίας και του στρατού, παρέδωσε στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και στον πρωθυπουργό ήδη από τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου το 5σέλιδο πόρισμά της. Σε αυτό, προτείνεται οι νέες φυλακές να κατασκευαστούν στον Ασπρόπυργο και συγκεκριμένα στις κλειστές εγκαταστάσεις παλιάς βάσης του ΝΑΤΟ, στη θέση «Γήπεδο Αμερικανικής Ευκολίας», συνολικής έκτασης 93 στρεμμάτων. Η περιοχή του Ασπρόπυργου προκρίθηκε έναντι των προτάσεων για Αυλώνα, Μαλακάσα και Σχιστό. «Είναι γεγονός ότι προτάθηκε ο Ασπρόπυργος, βάσει των προδιαγραφών που είχαμε θέσει, όμως είναι πρόωρο να πούμε ότι η απόφαση για τον Ασπρόπυργο είναι οριστική», λέει στην A.V. αρμόδια πηγή του υπουργείου. Οριστική απόφαση, πάντως, δεν υπάρχει και στην ερώτηση πότε θα παρθεί, απαντά: «Το επόμενο διάστημα». Σε ό,τι αφορά τα κριτήρια που έχουν τεθεί από το υπουργείο για την επιλογή του χώρου, τα βασικότερα είναι: η φυλακή να βρίσκεται εκτός οικιστικού ιστού αλλά όχι μακριά από την πόλη, να υπάρχει νοσοκομείο κοντά, καθώς και να είναι κοντά σε οδικό άξονα τόσο για την εύκολη πρόσβαση δικηγόρων και συγγενών, όσο και για τις μεταγωγές από και προς τα δικαστήρια. Η επιτροπή, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, πρότεινε την ανέγερση δύο κτιρίων χωρητικότητας 600-700 ατόμων, αλλά και τη δημιουργία λεωφορειακής γραμμής που θα συνδέει τη φυλακή με το κέντρο της Αθήνας. Οι φυλακές προβλέπεται, επίσης, να είναι υπερσύγχρονες με βάση διεθνή πρότυπα, τόσο σε ό,τι αφορά τη διαβίωση των κρατουμένων, όσο και την ασφάλεια, με τη χρησιμοποίηση ηλεκτρονικών και άλλων συστημάτων τελευταίας τεχνολογίας. Σε ό,τι αφορά τα κονδύλια για την κατασκευή τους, συζητιέται η σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και η εύρεση ευρωπαϊκών κονδυλίων. Για το χρονοδιάγραμμα, πηγές του υπουργείου αναφέρουν ότι είναι πρόωρο να ειπωθεί κάτι συγκεκριμένο, σε κάθε περίπτωση, όμως, η μετεγκατάσταση δεν θα έχει ολοκληρωθεί πριν από τρία χρόνια.
Ερώτηση του ΚΙΝΑΛΛ στη Βουλή και η θέση του ΣΥΡΙΖΑ
Τα πρώτα δημοσιεύματα για το θέμα ακολούθησαν αντιδράσεις, όχι για την ανάγκη να φύγουν οι φυλακές από τον Κορυδαλλό, αλλά για τον χώρο που προκρίνεται ως επιλογή, καθώς και για τη διαδικασία. Ερώτηση στη Βουλή κατέθεσε ο τομεάρχης Προστασίας του Πολίτη του Κινήματος Αλλαγής, Γιώργος Καμίνης, ζητώντας από τον αρμόδιο υπουργό το πόρισμα της επιτροπής. Ο Γ. Καμίνης τόνισε στην A.V. ότι «για τη μεταφορά των φυλακών πρέπει να τηρηθούν οι νόμιμες διαδικασίες και να ληφθούν υπόψη οι παράγοντες που εμπλέκονται και επηρεάζονται από αυτή τη μεταφορά. Οι Έλληνες πολίτες έχουν δικαίωμα να γνωρίζουν όλες τις παραμέτρους της μεταφοράς αυτής, όπως: τη διαδικασία, το χρονοδιάγραμμα, τις πηγές χρηματοδότησης, καθώς και την πρόβλεψη για ειδικές κατηγορίες κρατουμένων. Επειδή φαίνεται πως έχει επιλεγεί ο Ασπρόπυργος, περιοχή ήδη πολλαπλώς επιβαρυμένη, πρέπει το υπουργείο να επιδιώξει την ουσιαστική διαβούλευση με τους κατοίκους της περιοχής».
Από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, ο τομεάρχης Εθνικής Άμυνας και βουλευτής Α΄ Πειραιά, Θοδωρής Δρίτσας, επισημαίνει ότι η μετεγκατάσταση των φυλακών Κορυδαλλού είναι ένα δίκαιο αίτημα και μάλιστα δεκαετιών, με την προϋπόθεση ο χώρος να αποδοθεί στον δήμο για χρήσεις κοινωνικού χαρακτήρα. Από τον ΣΥΡΙΖΑ, πάντως, δεν τοποθετούνται στην επιλογή του Ασπρόπυργου, σημειώνοντας ότι ακόμη τίποτα δεν είναι οριστικό.
Αντιδράσεις στον Ασπρόπυργο
Ο δήμαρχος Ασπροπύργου, Νίκος Μελετίου, δεν θέλησε να κάνει δηλώσεις στην A.V., για την ώρα, όπως είπε τουλάχιστον, αλλά τα γεγονότα έχουν ως εξής: Έκτακτο δημοτικό συμβούλιο με μοναδικό θέμα την πιθανή μετεγκατάσταση των φυλακών στον Ασπρόπυργο πραγματοποιήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου. Εκεί υπήρξε ψήφισμα, το οποίο εκφράζει την κάθετη αντίθεση του δήμου στη συγκεκριμένη προοπτική. Το ψήφισμα δεν συνυπέγραψε μόνον η παράταξη του ΚΚΕ, που «κατέβασε» δικό της ψήφισμα το οποίο, πάντως, κινείται στο ίδιο πνεύμα. Αποφασίστηκε, επίσης, να συγκροτηθεί επιτροπή με εκπροσώπους όλων των παρατάξεων και να ζητηθεί συνάντηση με τον αρμόδιο υπουργό. Η εξέλιξη που ακολούθησε ήταν η απάντηση που έδωσε ο πρωθυπουργός σε ερώτηση που του έγινε για το θέμα στη συνέντευξη Τύπου της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης, όπου ο Κυριάκος Μητσοτάκης είπε ότι θα γίνει συζήτηση με την τοπική κοινωνία μεταξύ άλλων και για αντισταθμιστικά οφέλη. «Είναι λάθος να μπούμε στη διαδικασία συζήτησης περί αντισταθμιστικών οφελών» λέει στην A.V. ο Αλέξανδρος Μυλωνάς, επικεφαλής της παράταξης Ασπρόπυργος Μπροστά, τρίτης σε δύναμη στις πρόσφατες εκλογές. «Γιατί να μη συζητάμε αν θα έρθει στον Ασπρόπυργο ένα μεγάλο συνεδριακό κέντρο; Μια αναπτυξιακή επένδυση; Μόνο για προβλήματα θα συζητάμε; Άκουσα τον δήμαρχο Κορυδαλλού να λέει ότι το αίτημα για την απομάκρυνση των φυλακών υπάρχει εδώ και 5 δεκαετίες, άρα συμπεραίνω ότι πρόκειται για ένα μεγάλο πρόβλημα. Ο Ασπρόπυργος έχει ήδη σηκώσει μεγάλο βάρος της χώρας, γιατί θα πρέπει να σηκώσει και αυτό;».
Δυο λόγια για τον Κορυδαλλό
«Ο κόσμος ξέρει τη φυλακή Κορυδαλλού ως μία φυλακή, αλλά στην πραγματικότητα είναι πέντε», λέει ο Σπύρος Καρακίτσος, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Σωφρονιστικών Υπαλλήλων. Πρόκειται για το Κατάστημα Κράτησης 1, όπου στις 2 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με το Υπουργείο Δικαιοσύνης, βρίσκονταν 1.301 κρατούμενοι, το Κατάστημα Κράτησης 2 με 139 κρατούμενους, το Νοσοκομείο με 173, το Ψυχιατρείο με 202 (και 2 ανήλικοι) και την Κεντρική Αποθήκη Υλικού Φυλακών (ΚΑΥΦ) με 26 κρατούμενους. Το ΚΑΥΦ, μάλιστα, είναι το μεγαλύτερο αρτοποιείο των φυλακών. Ημερησίως παρασκευάζει σχεδόν δύο τόνους ψωμιού, που προορίζεται όχι μόνο για τις φυλακές αλλά και για νοσοκομεία του ΕΣΥ και άλλα ιδρύματα στην Αττική. Συνολικά, δηλαδή, περίπου το 20% των κρατουμένων σε όλη τη χώρα, που την ίδια ημερομηνία ήταν 10.216 άτομα.
Δεκάδες αν όχι εκατοντάδες είναι οι καταγγελίες για τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές Κορυδαλλού εδώ και δεκαετίες.
Οι φυλακές του Κορυδαλλού άρχισαν να κατασκευάζονται τη δεκαετία του 1950 ως μεταγωγικές φυλακές για να μεταφερθούν οι κρατούμενοι των φυλακών Αβέρωφ και εγκαινιάστηκαν το 1967, με τον Τύπο της εποχής να έχει να το λέει για τις «υπερσύγχρονες» συνθήκες κράτησης και για τους λουτήρες που υπήρχαν σε κάθε κελί. Στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα το δημαρχείο Κορυδαλλού, μέχρι το 1984 στεκόταν το Κέντρο Κράτησης Ανηλίκων ή «Αναμορφωτήριο» ή «Άσυλο», το οποίο αργότερα μεταφέρθηκε στον Αυλώνα και σήμερα είναι γνωστό ως Κέντρο Κράτησης Νέων Αυλώνα. Το 2016 κατεδαφίστηκε η πτέρυγα των γυναικείων φυλακών, που στο μεταξύ είχαν μεταφερθεί στη Θήβα, και έκταση 10 στρεμμάτων παραχωρήθηκε στον δήμο, όπου φτιάχνεται πάρκο. Δεκάδες αν όχι εκατοντάδες είναι οι καταγγελίες για τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές Κορυδαλλού εδώ και δεκαετίες. Η πρωτοβουλία για τα Δικαιώματα των Κρατουμένων (www.tokeli.gr), στην τελευταία της επίσκεψη στο Ψυχιατρείο των φυλακών, τον Οκτώβρη του 2019, έκανε λόγο για «αποτεφρωτήριο ψυχών».
Ο Δήμαρχος Κορυδαλλού, Νίκος Χουρσαλάς, γράφει στην A.V.
Οι φυλακές είναι μια ανοιχτή πληγή στην καρδιά της πόλης του Κορυδαλλού. Έχουμε υποστεί επί δεκαετίες τις συνέπειες της λειτουργίας του μεγαλύτερου σωφρονιστικού καταστήματος της χώρας, ακριβώς δίπλα σε 11 σχολεία, τους παιδικούς σταθμούς και τις αθλητικές μας εγκαταστάσεις που φιλοξενούν καθημερινά εκατοντάδες παιδιά. Έχουμε ζήσει την αγωνία των γονιών που σπεύδουν να αναζητήσουν τα παιδιά τους σε κάθε μικρή ή μεγάλη αναστάτωση που συμβαίνει στο χώρο των φυλακών αλλά και την ταλαιπωρία που προκαλείται στην πόλη, αρκετές φορές την ημέρα, σε κάθε μετακίνηση κρατουμένου, όταν σταματά η κυκλοφορία στους κεντρικούς μας δρόμους και η πόλη χωρίζεται στα δύο.
Γι’ αυτούς τους λόγους, η απομάκρυνση των φυλακών είναι ένα διαχρονικό και πάνδημο αίτημα αλλά και σημείο σύγκλισης όλων των δημοτικών αρχών και των φορέων της πόλης τις τελευταίες δεκαετίες.
Και γι’ αυτούς τους λόγους, η δέσμευση του πρωθυπουργού –για πρώτη φορά στο πλαίσιο των προγραμματικών δηλώσεων κυβέρνησης– για την απομάκρυνσή τους, μας γεμίζει ικανοποίηση και ενθουσιασμό.
Ταυτόχρονα, όμως μας γεμίζει και ευθύνη για το τι κάνουμε μετά. Η αξιοποίηση της έκτασης των 120 στρεμμάτων που στεγάζουν σήμερα τις φυλακές θα καθορίσει το μέλλον και τη φυσιογνωμία της πόλης μας για τις επόμενες πολλές δεκαετίες. Είναι αυτονόητο ότι ο Δήμος Κορυδαλλού, σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς της πόλης αλλά και το σύνολο της κοινωνίας, θα διαμορφώσει συγκεκριμένη πρόταση για την αξιοποίησή της αλλά και για τη βιώσιμη διαχείρισή της, με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων, την ανάδειξη των πολιτιστικών στοιχείων της πόλης αλλά και την ενίσχυση της ανάπτυξης της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.
