Μ. Βαρβιτσιώτης: Η κρίση που μεταμορφώνει την Ευρώπη

Άρθρο Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών Μιλτιάδη Βαρβιτσιώτη στην εφ/δα «ΤΑ ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» (4.3.2022)

Οι μεγάλες στιγμές γεννούν μεγάλες ευκαιρίες. Τέτοιες ιστορικές στιγμές ζούμε σήμερα, παρακολουθώντας την αρχιτεκτονική ασφαλείας του κόσμου να σχεδιάζεται ξανά στα πεδία της Ουκρανίας.

Η Ευρώπη ζει μια πρωτόγνωρη κρίση ασφάλειας στη γειτονιά της. H Ρωσία απειλεί ευθέως να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα, όπως κανείς δεν το τόλμησε ούτε στον Ψυχρό Πόλεμο. Η Γερμανία μετά από 80 χρόνια επανεξοπλίζεται, εγκαταλείπει τη στρατηγική της Ostpolitik και μειώνει την ενεργειακή της εξάρτηση από τη Ρωσία αναστέλλοντας τον Nord Stream 2. Σουηδία, Φινλανδία και Ελβετία, παραδοσιακά ουδέτερες, διαλέγουν πλευρά.

Μπροστά σε αυτές τις τεκτονικές παγκόσμιες ανακατατάξεις, η Ευρώπη μεταμορφώνεται, κάνοντας άλματα σε τομείς που μέχρι πρόσφατα βραδυπορούσε και ομφαλοσκοπούσε. Δημιουργεί αμυντικό δόγμα, παρεμβαίνει με ενιαία φωνή, συγκροτεί αρραγές μέτωπο με την υπόλοιπη Δύση απέναντι στον αναθεωρητισμό του Προέδρου Πούτιν. Διαμορφώνει με γρήγορα αντανακλαστικά κοινή εξωτερική πολιτική, υιοθετώντας αποφασιστικά και εφαρμόζοντας ταχύτατα σκληρές οικονομικές κυρώσεις με άμεσο αντίκτυπο. Λειτουργεί ως πολιτική ένωση, προβάλλοντας την οικονομική της ισχύ. Προσπαθεί να αναδυθεί ως παγκόσμιος παίκτης. Με δυο λόγια, ωριμάζει και αποκτά πολιτική αυτοσυνειδησία.

Αυτή η ευρωπαϊκή αντίδραση δικαιώνει όσους πιστεύαμε ότι οι κρίσεις προωθούν την ολοκλήρωση της Ευρώπης. Στην πανδημία, δημιουργήσαμε το Ταμείο Ανάκαμψης – σπάζοντας ταμπού ετών- και ένα ολοκληρωμένο ευρωπαϊκό πρόγραμμα εμβολιασμού. Η κρίση στα σύνορα του Έβρου και αργότερα της Λευκορωσίας- Λιθουανίας μας ανάγκασε να απαντήσουμε δυναμικά στην εργαλειοποίηση μεταναστών. Τώρα, αυτή η ιστορική πρόκληση ασφάλειας δρα ξανά ως επιταχυντής: σπρώχνει την Ευρώπη να αναπτύξει τον αμυντικό της πυλώνα και να ενισχύσει τη στρατηγική της αυτονομία. Ρόλο σε αυτό έπαιξαν και οι Ευρωπαίοι πολίτες, που με τις φωνές τους πίεσαν για περισσότερες και βαρύτερες κυρώσεις.

Η Ελλάδα, φυσικά, υποστηρίζει αυτή την ευρωπαϊκή εξέλιξη. Πάντα ζητούσαμε περισσότερη Ευρώπη, με δυνατή φωνή στην εξωτερική πολιτική και άμυνα. Παράλληλα, ταχθήκαμε εξαρχής και ανεπιφύλακτα με το Διεθνές Δίκαιο και τις Αρχές της εδαφικής ακεραιότητας, της κυριαρχίας και της ανεξαρτησίας. Δεν κρυφτήκαμε πίσω από πολιτικές ίσων αποστάσεων. Αντίθετα, μας χωρίζει αξιακό χάσμα με τον αναθεωρητισμό του κ. Πούτιν- και όχι με τον ρωσικό λαό, που μας συνδέουν σχέσεις αιώνων.

Η σημερινή παγκόσμιας κλίμακας κρίση δεν εξισώνεται με παλαιότερες ή πρόσφατες εθνικές. Όμως, μας επιτρέπει να προσβλέπουμε σε ισχυρότερη ευρωπαϊκή υποστήριξη σε μελλοντικές προκλήσεις, που θα μπορούσαν να προέλθουν και από τον τουρκικό αναθεωρητισμό. Αντί να δυσανασχετούμε για το παρελθόν, λοιπόν, ας αναλογιστούμε τι σημαίνει για την Ελλάδα μια πολιτικά, στρατιωτικά και στρατηγικά ισχυρή Ευρώπη, που αύριο θα εγγυάται αποτελεσματικότερα την ασφάλεια στην περιοχή μας.

Η κρίση στην Ουκρανία είναι σε εξέλιξη και πιθανόν θα διαρκέσει. Μέχρι τώρα, προκάλεσε όλα όσα ο Πρόεδρος Πούτιν ήθελε να αποφύγει: περισσότερο ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη, συσπείρωση της Δύσης, απομάκρυνση των Ουκρανών από τη Ρωσία. Μένει να δούμε αν θα αποδειχθεί και ο καταλύτης που θα ολοκληρώσει την «σταυροφορία για την Ένωση της Ευρώπης», όπως έλεγε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.