Χ. Αστρινάκη: Η συμβολή της Στρατηγικής της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας στους Δήμους της Δυτικής Αθήνας

Η πλειοψηφία του πληθυσμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης ζει και εργάζεται σε αστικές περιοχές οι οποίες αποτελούν τις «μηχανές» της οικονομικής ανάπτυξης και εργασίας, καθώς περίπου το 85% του ΑΕΠ της Ε.Ε. παράγεται στις πόλεις. Η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η ατμοσφαιρική ρύπανση, ο θόρυβος και η ασφάλεια στις μετακινήσεις είναι κάποια από τα κοινά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ευρωπαϊκά αστικά κέντρα. Τα προβλήματα μπορούν να ελαχιστοποιηθούν όταν ο σχεδιασμός των υποδομών και υπηρεσιών υλοποιείται στις αστικές περιοχές με γνώμονα τη Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα (ΒΑΚ).

Με τη Στρατηγική για τη Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα επιδιώκεται η αναβάθμιση του συστήματος μεταφορών, του περιβάλλοντος και της ποιότητας ζωής στις ελληνικές πόλεις. Τα ΣΒΑΚ διασφαλίζουν την αποτελεσματική διαχείριση της υφιστάμενης συγκοινωνιακής υποδομής και την οικονομικά ανταποδοτική αξιοποίηση των προτεινόμενων μέτρων. Θέτοντας τον άνθρωπο στο επίκεντρο του σχεδιασμού και λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά, με τα ΣΒΑΚ μπορούν να επιτευχθούν θετικά αποτελέσματα για τις αστικές πόλεις. Ειδικότερα, τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν, αφορούν κυρίως:

· Οικονομικά πλεονεκτήματα

Τα ΣΒΑΚ εστιάζουν σε ένα ισορροπημένο μείγμα τρόπων και μέσων μετακίνησης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων χαμηλότερου κόστους, καθώς δεν επικεντρώνονται αποκλειστικά στην ανάπτυξη νέων οδικών υποδομών, αλλά εξασφαλίζουν τοιουτοτρόπως την αποδοτικότερη χρήση των διαθέσιμων υποδομών. Επιπλέον, μπορούν να παρέχουν πρόσβαση σε χρηματοδότηση που διατίθεται για καινοτόμες λύσεις, μέσω πλήθους χρηματοδοτικών εργαλείων. Το ΣΒΑΚ στοχεύει, μεταξύ άλλων στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, στη μείωση του θορύβου, αλλά και στην προώθηση των περισσότερο ενεργών τρόπων  μετακίνησης, όπως το περπάτημα και η ποδηλασία. Η στόχευση αυτή έχει θετικά αποτελέσματα για την υγεία των μετακινούμενων και επομένως τη σημαντική εξοικονόμηση πόρων στον τομέα της υγείας. Ταυτόχρονα, η μείωση της κυκλοφοριακής συμφόρησης καθώς και η δημιουργία ενός περισσότερου ευχάριστου και υγιούς περιβάλλοντος δημιουργούν τις συνθήκες για την ανάπτυξη νέων επιχειρήσεων και την εισαγωγή επενδυτών. 

· Κοινωνικά πλεονεκτήματα

Τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας με επίκεντρο τον άνθρωπο επιδιώκουν τη βελτίωση της κατάστασης κινητικότητας των πολιτών και τη διευκόλυνση της πρόσβασής τους σε αστικές περιοχές. Ταυτόχρονα, με τη συνεργασία των ενδιαφερόμενων φορέων, εξασφαλίζεται η «δημόσια συμμετοχή και νομιμότητα», μειώνοντας τον κίνδυνο των αντιρρήσεων ως προς την υλοποίηση φιλόδοξων πολιτικών. Σχεδιάζοντας με τη συμμετοχή και την τεχνογνωσία των διαφορετικών ειδικοτήτων και ενδιαφερομένων, εξασφαλίζονται και εξυπηρετούνται ισορροπημένα όλοι οι χρήστες, με βάση τις ανάγκες προσβασιμότητας και κινητικότητάς τους.

· Περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα

Τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα, της υγείας της καθημερινότητας των πολιτών, στη μείωση του θορύβου, στη μείωση κατανάλωσης ενέργειας και στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής. Ταυτόχρονα, στο πλαίσιο των υποχρεώσεων έναντι της Ε.Ε. τα ΣΒΑΚ μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για την ανταπόκριση της χώρας σε αυτές τις δεσμεύσεις μέσα από μια ολοκληρωμένη στρατηγική.

· Πλεονεκτήματα σε επίπεδο πολιτικής

Με την παρούσα Στρατηγική καθίσταται σαφές ότι τα Σχέδια Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας εμπνέουν και καλλιεργούν μια νέα κουλτούρα συνεργασίας μεταξύ διαφόρων τομέων πολιτικής και διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης. Δημιουργείται ένα κοινό όραμα για μια νέα κουλτούρα κινητικότητας. Ένα όραμα που θα πρέπει να υποστηριχθεί από τους πολιτικούς, το ευρύ κοινό και τις θεσμικές οντότητες.

Η πολιτική εφαρμόζεται στην πράξη μέσα από μέτρα για τους βασικούς πυλώνες της βιώσιμης κινητικότητας, το περπάτημα, το ποδήλατο και τη δημόσια συγκοινωνία καθώς και τα συμπληρωματικά στοιχεία αυτής, όπως:

• Μονοδρομήσεις οδών, πεζοδρομήσεις, διαπλατύνσεις πεζοδρομίων, μείωση των ταχυτήτων, μετατροπή οδών ή τμημάτων οδών σε οδούς ήπιας κυκλοφορίας.
• Διαμόρφωση δικτύου ποδηλάτου σύμφωνα με τις παραμέτρους της οδικής ασφάλειας (λωρίδες ποδηλάτου, διάδρομοι ποδηλάτου, οδοί μεικτής χρήσης οχημάτων – ποδηλάτων, διαμορφώσεις συνύπαρξης) και ανάπτυξη κινήτρων χρήσης ποδηλάτου.
• Αναβάθμιση ανοικτών δημόσιων χώρων, πεζοδρόμηση περιμετρικών δρόμων πλατειών.
• Διαμορφώσεις κόμβων (ή δημιουργία κυκλικών κόμβων), κατόπιν ελέγχου των γεωμετρικών χαρακτηριστικών της οδού καθώς και των επιτρεπόμενων κινήσεων.
• Περιορισμός μήκους διασταυρώσεων για τον πεζό, παρεμβάσεις για την βελτίωση της ασφάλειας κατά τη διάσχιση (υπερύψωση διάβασης, ενιαία στάθμη διάσχισης και τραπεζοειδής διασταυρώσεις).
• Βελτιώσεις των δημοσίων συγκοινωνιών και σύνδεσης των στάσεων με το υπόλοιπο οδικό δίκτυο, δημιουργία κατάλληλων χώρων αναμονής και βελτίωση δρομολόγησης.
• Ενέργειες για την εύρυθμη λειτουργία των εμπορευματικών μεταφορών σε όλη την υπό μελέτη περιοχή, όπως θέσπιση ωραρίου φορτοεκφορτώσεων και χρονικών περιορισμών στις φορτοεκφορτώσεις.
• Παρεμβάσεις για τη βελτίωση της υφιστάμενης σηματοδότησης, προτάσεις για κατάργηση ή διερεύνηση νέας σηματοδότησης για κυκλοφοριακούς λόγους και για λόγους οδικής ασφάλειας.

Ο σχεδιασμός της πολιτικής ΒΑΚ επιτυγχάνεται μέσω των αντίστοιχων σχεδίων από τους ΟΤΑ α΄ και β΄ βαθμού και με τα οποία επιδιώκεται η ενίσχυση του ρόλου της Δημόσιας Συγκοινωνίας και ο ανασχεδιασμός του δημόσιου χώρου μέσω της ανακατανομής και αναδιοργάνωσης του οδικού δικτύου. Η συγκεκριμένη πολιτική συμβάλλει μεταξύ άλλων στη μείωση ετήσιων θανάτων των μετακινούμενων, στη μείωση των ετήσιων ρύπων Co2 από τις μετακινήσεις και στη μείωση 1 εκ. σοβαρών τραυματιών από τροχαία ατυχήματα.

Χρύσα Αστρινάκη

MSc Οικονομολόγος