Γιορτάζει σήμερα η Εκκλησία μας την μνήμη του Αγίου Νεκταρίου ,Μητροπολίτη Πενταπόλεως και Προστάτη της Αίγινας. Γιορτάζουμε όμως και εμείς οι Γυμναστές την Μνήμη του καθώς ο Άγιος Νεκτάριος (κατά κόσμον Αναστάσιος Κεφαλάς ) έχει ανακηρυχθεί από την Ιερά Σύνοδο προστάτης των Γυμναστών. Πάμε όμως να δούμε γιατί έγινε αυτή η ανακήρυξη του Αγ. Νεκταρίου, ύστερα από εισηγητική πρόταση επιτροπής Καθηγητών Φυσικής Αγωγής, ως Προστάτη των Γυμναστών.
Οι θέσεις του αναπτύσσονται στην ομιλία του «Περί Γυμναστικής», η οποία εκφωνήθηκε στις 21-8-1893 στα εγκαίνια του νεοσύστατου Γυμναστικού Συλλόγου Κύμης, όπου διετέλεσε Ιεροκήρυκας.Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε ελαφρώς προσαρμοσμένο για γενικότερη χρήση στις 3-5-1901 σ’ ένα δυσεύρετο περιοδικό. Εντάσσεται, όμως, στα πλαίσια ενός παιδαγωγικού κειμένου του Αγίου με γενικότερο τίτλο «Περί των αποτελεσμάτων της αληθούς και ψευδούς μορφώσεως», που περιλαμβάνει άλλες δύο μελέτες, με σκοπό, όπως γράφει ο ίδιος, να συντελέσει στην αληθή μόρφωση και εκπαίδευση και στην περιστολή των κακών που μας έχουν κατακλύσει, εξαιτίας «της ατελούς μορφώσεως και της ψευδούς υπό των πραγμάτων υπολήψεως», το οποίο εξέδωσε και διένειμε δωρεάν.
Ο Άγιος Νεκτάριος, λοιπόν, ως σύγχρονη κατακλείδα όλων των προγενέστερων Πατέρων, στην ομιλία του Περί Γυμναστικής ξεκινά από την αφετηρία του «ενός υλοπνευματικού όντος», που είναι ο άνθρωπος. Όταν το σώμα πάσχει, όλος ο άνθρωπος πάσχει. Κι επειδή πολλοί παράγοντες επιβουλεύονται την υγεία της ψυχής και του σώματος, «ο άνθρωπος οφείλει να προνοήσει υπέρ της ενισχύσεως αμφοτέρων». Διότι το σώμα που έχει ευεξία υπηρετεί την ψυχή πρόθυμα και ακούραστα, η δε ψυχή όταν σωφρονεί και υγιαίνει, χειρίζεται και τις δυνάμεις του σώματος με σωφροσύνη. Έτσι, ο Άγιος δέχεται τη «σύμμετρο σωματική γυμναστική ως αναγκαία άσκησιν», όχι μόνο λόγω του στενού συνδέσμου μεταξύ ψυχής και σώματος, αλλά και «διότι η μεν άκρα της ψυχής ανάπτυξις δια τους υπερβάλλοντας πόνους φθείρει το σώμα, η δε άκρα του σώματος ανάπτυξις δια την αδιάλειπτον άσκησιν φθείρει την ψυχήν (κατά τον Αριστοτέλη)».Έπειτα προχωρεί βαθύτερα και εξηγεί γιατί η υπερβολική σωματική άσκηση «διττώς την ψυχήν διαφθείρει»: διαφθείρει διπλά την ψυχή, έμμεσα μεν με την επερχόμενη ασθένεια, άμεσα δε με την υπερβολική δύναμη του σώματος. Διότι η υπερβολική δύναμη του σώματος, το καθιστά ανυπότακτο, θρασύ και απειθές προς τα προστάγματα της ψυχής. Του παρέχει δε το θράσος να επαναστατεί κατά του πνεύματος.Άρα, αν θα θέλαμε να απομονώσουμε έναν ουσιαστικό ορισμό, θα λέγαμε ότι ο σκοπός της γυμναστικής, κατά τον Άγιο Νεκτάριο, είναι «η ενίσχυσις των σωματικών δυνάμεων προς πρόθυμον ικανοποίησιν των απαιτήσεων του πνεύματος.»
Αργότερα, ως Διευθυντής της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής (1894-1908), ο σοφός Παιδαγωγός φρόντιζε ιδιαίτερα για τη βελτίωση της διατροφής και την άθληση των ιεροσπουδαστών. Λέγεται, μάλιστα, ότι καθιέρωσε το ποδόσφαιρο, ύστερα από παράκληση των σπουδαστών να τους επιτραπεί.
Συμπερασματικά λοιπόν καταλήγουμε στα εξής :
Ο Άγιος αναγνώριζε την αναγκαιότητα της σωματικής αθλήσεως, αρκεί να γίνεται σύμμετρα και παράλληλα με την άσκηση της ψυχής.
Οι απόψεις του Αγίου Νεκταρίου Περί Γυμναστικής και Περί αληθούς και ψευδούς μορφώσεως γενικότερα, θέτουν τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση και δεν είναι μόνο διαχρονικές. Θα μπορούσαν, επιπλέον, να δώσουν έμμεσα απάντηση σε επίκαιρα ζητήματα, βιοηθικά διλήμματα κυρίως, που αφορούν το σώμα του ανθρώπου, το οποίο δε λειτουργεί μεμονωμένα, αλλά σε στενή συνάρτηση με την ψυχή του.
Η άθληση στοχεύει πρωτίστως στη χαλιναγώγηση της ψυχής του ανθρώπου, στη σμίλευση του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς του.
Έτσι λοιπόν μέσα σε όλες του τις περιπέτειες και τα πάθη που τράβηξε ο Άγιος Νεκτάριος, πρόλαβε και μας έδωσε και τη φώτισή του στα θέματα της Φυσικής Αγωγής. Σήμερα ,100 χρόνια από την κοίμησή του , εμείς καλούμαστε να εφαρμόσουμε την διδασκαλία του και να επιδείξουμε ,όσο δυνατόν παρόμοια υπομονή την δύσκολη αυτή περίοδο του Κορονοϊού. ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!!!
Ντέμης Ματάκης
Καθηγητής Φυσικής Αγωγής,PhD
Σύμβουλος Δημάρχου Αγίας Βαρβάρας
σε Θέματα Αθλητισμού
