12 Ιουλίου 1973: Η απόπειρα κατάληψης αντιτορπιλικών από το πλήρωμα του ΒΕΛΟΥΣ

H ιστορία του ΒΕΛΟΥΣ δεν τελείωσε στο Φιουμιτσίνο. Στις 12 Ιουλίου 1973  έγινε  προσπάθεια κατάληψης  των αντιτορπιλικών ΙΕΡΑΞ και ΑΕΤΟΣ , στο Saint Rafael.

Ο αείμνηστος συγγραφέας και απόστρατος αξιωματικός του ΠΝ Αντώνης Κακαράς με ένα κείμενό του είχε αφηγηθεί  την ιστορία που έχει μεγάλο ενδιαφέρον και εκτυλίχθηκε λίγες ημέρες μετά από την “ανταρσία του ΒΕΛΟΥΣ”.

ΟΙ ΣΤΑΣΙΑΣΤΕΣ ΤΟΥ Α/Τ ΒΕΛΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΝ ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΟΥΝ ΤΑ ΠΛΟΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΔΟΚΙΜΟΥΣ ΣΤΟ SAINT RAFAEL ΣΤΙΣ 12 ΟΥΛΙΟΥ 1973

 Ο Αντιπλοίαρχος Νίκος Παππάς και όσοι επιλέχτηκαν από τους εθελοντές  του ΒΕΛΟΥΣ και τον ακολούθησαν στην «ανταρσία» τους το Μάη του ‘73[1] δεν σταμάτησαν να δρουν κατά της χούντας των Αθηνών. Μία από τις σχεδιάσεις τους να καταλάβουν στο Saint Rafael τα Αντιτορπιλικά (Α/Τ) ΙΕΡΑΞ και ΑΕΤΟΣ, (όπου επέβαιναν οι ναυτικοί δόκιμοι για την καλοκαιρινή τους εκπαίδευση σε δίμηνο ταξίδι κατά τον περίπλου της Ευρώπης), δεν πέτυχε όσον αφορά τον αντικειμενικό σκοπό. Αλλά δημιούργησε σοβαρό πρόβλημα στη χούντα με την δημοσιότητα που πήρε διεθνώς πάλι μετά την κραυγαλέα «στάση» του Αντιτορπιλικού ΒΕΛΟΣ λίγες μέρες νωρίτερα. .

Η εσπευσμένη επανένταξη του Α/Τ ΒΕΛΟΣ στην άσκηση του ΝΑΤΟ απ’ όπου είχε αποχωρήσει, (την ίδια ακριβώς στιγμή που το εγκατέλειπε ο Παππάς με την ομάδα του), ήθελε να δείξει πως η Ελλάδα δεν είχε κανένα πρόβλημα υπό το στρατιωτικό καθεστώς στο βορειοατλαντικό σύμφωνο. Και πως οι ΕΔ της χώρας πληρούσαν τις υποχρεώσεις τους στη Νοτιοανατολική πτέρυγα. Και εκεί ήταν που κόστισε περισσότερο η εμφάνιση μιας μεγάλης οργάνωσης αξιωματικών για κίνημα και ακόμα χειρότερα η ΄΄ανταρσία΄΄ ενός αντιτορπιλικού και μάλιστα στη μέση μιας ΝΑΤΟϊκής άσκησης. Όταν επομένως σε λίγες μόνον εβδομάδες ακούγεται πάλι, πως δύο πολεμικά πλοία της Ελλάδας ΄΄κινδύνευσαν΄΄ να πέσουν στα χέρια των ΄΄λιποτακτών΄΄, το πλήγμα είναι βαρύ.

Στην υπόθεση αυτή, εκτός των άλλων, παρουσιάζουν ενδιαφέρον ο τρόπος που αντέδρασαν οι αξιωματικοί των πληρωμάτων των δύο πλοίων και η ηγεσία του ναυτικού στην Ελλάδα. Τα συμπεράσματα από γραπτά ντοκουμέντα είναι μελαγχολικά για τους συντάκτες τους, σε αντίθεση με το ριψοκίνδυνο της σχεδίασης της ομάδας Παππά.

Στο Α/Τ ΙΕΡΑΞ κυβερνήτης ήταν ο αντιπλοίαρχος Σ. Καρατσώλης, ύπαρχος ο υποπλοίαρχος Δ. Καλλέργης, (που πρότινος υπηρετούσε υπό τον Παππά στο ΒΕΛΟΣ) και πρώτος μηχανικός ο υποπλοίαρχος Καραφυλλίδης, με δεύτερο τον ανθυποπλοίαρχο Γκίκα.  Στο ΑΕΤΟΣ κυβερνήτης ο πλωτάρχης Ι. Ζαφειρόπουλος και ύπαρχος ο υποπλοίαρχος Α.Κουτσοτόλης, Μεταξύ των άλλων συνόδευαν τους δόκιμους, ως επιτηρητές, οι υποπλοίαρχοι Α. Ρίζος και Π. Νινιός. Οι σημαιοφόροι Χ. Δρακούλης και Ι. Γκουλούσης ανήκαν στο επιτελείο των δύο πλοίων.

Στο Αρχηγείο Ναυτικού (ΑΝ) έχει κτυπήσει συναγερμός μετά την επιχείρηση του Α/Τ ΒΕΛΟΣ στο Φιουμιτσίνο και φοβούνται κάτι παρόμοιο με τα δύο αντιτορπιλικά των δοκίμων.

Ο φόβος αποδείχτηκε βάσιμος το βράδυ της 12ης Ιουλίου ενώ στο ΙΕΡΑΞ παρατίθεται δεξίωση με καλεσμένους διάφορους επισήμους από το Saint Rafael, όπως γίνεται σε όλα τα λιμάνια προσέγγισης των πλοίων κατά τα εκπαιδευτικά ταξίδια των δοκίμων στο εξωτερικό.

Τα σήματα για τα γεγονότα στο Saint Rafael που ανταλλάχτηκαν από 12 μέχρι 19 Ιουλίου 1973 μεταξύ του Αρχηγείου και των δύο κυβερνητών ήταν τα εξής:

Με το απόρρητο 122339 (δηλαδή στις 23.39 ώρα της 12ης Ιουλίου) ο Καρατσώλης αναφέρει στο Α.Ν. την προσέγγιση Παππά όταν «… κυβερνήτης προσεκλήθη εις γεύμα υπό αμερικανίδος (…) ένθα μεταβάς ευρέθη προ των.. Παππά,… Βενιζέλου μετά της συζύγου του, ενός πρώην σημαιοφόρου και εταίρου ιδιώτου (…) οι ανωτέρω συνέστησαν εις κυβερνήτην την κατάληψιν των πλοίων και τον πλουν (…) εις Φιουμιτσίνο ένθα θα επέβαινον τέως βασιλεύς και ο Καραμανλής δια την ίδρυσιν κυβερνήσεως (…) ανωτέρω κίνησις έδει οπωσδήποτε να συντελεσθεί προ του δημοψηφίσματος και δια της κινήσεως ταύτης θα απήτουν την απελευθέρωσιν των προσφάτως συλληφθέντων αξιωματικών του ναυτικού (…) εις την (…) ομάδα προβλέπεται οτι θα προστεθεί μικρά ομάς αξιωματικών και υπαξιωματικών, οίτινες αναμένοντο να αφιχθούν εις Saint Rafael περί ώραν 12.23.00, πιθανώς οι εξελθόντες του Α/Τ ΒΕΛΟΣ …»

Σε μισή περίπου ώρα με το απόρρητο προσωπικό σήμα (131240) ο Αρχηγός του ΑΝ Αραπάκης συγχαίρει τον Καρατσώλη και τονίζει πως περιμένει πρόσθετα στοιχεία τώρα «…που τελείτε εις μεγαλυτέραν ηρεμίαν…» .

Παράλληλα εκπέμπει διαταγές προς τα πλοία που μετέφεραν όλους τους δοκίμους (αξιωματικούς και υπαξιωματικούς) ήτοι στα ΙΕΡΑΞ και ΑΕΤΟΣ και στα Αρματαγωγά ΣΥΡΟΣ και ΚΡΗΤΗ, με τις οποίες ματαιώνονται οι προγραμματισμένες επισκέψεις σε λιμάνια του εξωτερικού, δήθεν λόγω του δημοψηφίσματος. Εκείνου που είχε προκηρυχθεί να γίνει στις 29 Ιουλίου με αφορμή το κίνημα του ναυτικού για τροποποίηση του Συντάγματος και εγκαθίδρυση στη συνέχεια Πολιτεύματος Προεδρικής Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας. Σε λίγες ώρες σκέφθηκαν ωριμότερα και ακύρωσαν μόνον όμως το σήμα, που αφορούσε τους δοκίμους της ΣΝΔ.

Αργότερα την ίδια ημέρα (13 Ιουλίου στις 2000), ο Καρατσώλης, απαντά στο προσωπικό σήμα του Αραπάκη και προσθέτει λεπτομέρειες για την υπόθεση. Εκτιμά πως η επιχείρηση θα γινόταν (μετά προσηλυτισμό αξιωματικών των δύο πλοίων) με συμμετοχή ιδιωτικής θαλαμηγού του Νικήτα Βενιζέλου, που διαθέτει ελικόπτερο και οπλισμό. Επίσης πως σκοπός τους ήταν η απελευθέρωση των πρόσφατα συλληφθέντων αξιωματικών της οργάνωσης στο ναυτικό, αλλά ήδη όλα είναι υπό έλεγχο «…το δε προσωπικόν με υψηλόν ηθικόν παραμένει πιστόν εις τας αρχάς της επαναστάσεως της 21 Απριλίου …»

Τις επόμενες ημέρες γίνονται πολλές προφορικές συνεννοήσεις των δύο κυβερνητών με το αρχηγείο μέσω συσκευής του Α/Τ ΑΕΤΟΣ (SSB), για στοιχεία από αναφορές των ίδιων αλλά και άλλων αξιωματικών.

Στις 19 Ιουλίου στις 11 το βράδυ ακολουθεί το σήμα 192300 με το οποίο κυβερνήτης  του ΑΕΤΟΣ Ζαφειρόπουλος, προτείνει πρόγραμμα και κινήσεις για τα δύο πλοία, παίρνοντας υπόψη τα προηγηθέντα.

Τα δύο αντιτορπιλικά συνεχίζουν το ταξίδι τους αλλά από το επόμενο λιμάνι (τη Σέουτα) επιστρέφουν στην Ελλάδα με πρώτη προσέγγιση τη Σούδα, στις 23 Ιουλίου.

Ο Ζαφειρόπουλος έχει ήδη δώσει δείγματα πιστού στελέχους στη χούντα. Είχε δραστηριοποιηθεί στην εξάρθρωση της οργάνωσης για κίνημα, και συμμετείχε εκτός των άλλων σε έρευνα σπιτιού (Σέκερη). Ο ίδιος, από την πρώτη στιγμή που έμαθε τα του γεύματος και των προθέσεων Παππά, έσπευσε και ενημέρωσε το Α.Ν. αρκετά πριν τον ανώτερό του κατά βαθμό Καρατσώλη. Είναι ο κυβερνήτης του ΑΕΤΟΣ και όχι του ΙΕΡΑΞ που υποβάλει προτάσεις στο Α.Ν. για τις κινήσεις των δύο πλοίων από τον κατάπλου τους στη Σούδα, παραβιάζοντας βασική αρχή διοικήσεως. Εκεί υποστηρίζει πως θα πρέπει να είναι μειωμένη η επικοινωνία με την ξηρά, μέχρι να τελειώσει η «…ανταλλαγή πληροφοριών.. επί διήμερον..»

Είναι προφανές ότι ο Αραπάκης εκτίμησε μεν το σήμα με την καταγγελία του Καρατσώλη το βράδυ της 12/7, αλλά εκτίμησε ακόμα περισσότερο τις ενημερώσεις του Ζαφειρόπουλου, που είχαν προηγηθεί. Η αρχαιότητα και η διαφορά βαθμού έχει καταλυθεί, και εκείνο που μετράει είναι η πίστη στο καθεστώς και το αδίστακτο του χαρακτήρα. Και στα δύο ο Ζαφειρόπουλος έχει δείξει να υπερέχει έναντι του ανωτέρου του Καρατσώλη.

Με τον ερχομό των δύο πλοίων στην Ελλάδα, υποβάλλονται τέσσερις αναφορές για τα συμβάντα στο Saint Rafael. Το περιεχόμενό τους είναι αντιπροσωπευτικό δείγμα σκέψης και δράσης αξιωματικών πιστών στο καθεστώς της χούντας αλλά και φοβισμένων, όπως δείχνει να είναι ο Καρατσώλης.

Η μία αναφορά προς Α.Ν., χωρίς ημερομηνία, είναι του ανθυποπλοιάρχου Κ. Γκίκα. Επισημαίνεται ότι δεν υπάρχουν περιπτώσεις γνωστές, όπου αξιωματικοί τέτοιου βαθμού να αλληλογραφούν με το Αρχηγείο Ναυτικού.

Η άλλη αναφορά, πάλι προς Α.Ν., είναι του πλωτάρχη Ζαφειρόπουλου, κυβερνήτη του Α/Τ ΑΕΤΟΣ, γραμμένη εν πλω στις 27-7-73.

Η τρίτη είναι του υποπλοίαρχου Δ. Καλλέργη του Α/Τ ΙΕΡΑΞ, γραμμένη στο ΝΚ στις 30-7-73, όχι προς Α.Ν. αλλά προς αντιπλοίαρχο Νικολόπουλο του 2ου Επιτελικού Γραφείου του Αρχηγείου Ναυτικού.

Η τελευταία είναι του αντιπλοιάρχου Σ. Καρατσώλη, κυβερνήτη του Α/Τ ΙΕΡΑΞ, προς Α.Ν. με ημερομηνία 1-8-73. Και οι τέσσερις είναι χειρόγραφες, χωρίς πρωτόκολλο εξερχομένου εγγράφου και υποβλήθηκαν εκτός κανονικού κυκλώματος αλληλογραφίας, που σημαίνει πως δεν τις είδαν οι κανονικοί προϊστάμενοί τους.

Ο Γκίκας, δεύτερος μηχανικός του ΙΕΡΑΞ, αναφέρει απευθείας στο αρχηγείο  και περιγράφει τα γεγονότα στο Saint Rafael. Τονίζει ότι μόλις γύρισε στο πλοίο το απόγευμα, ο Πρώτος Μηχανικός υποπλοίαρχος Καραφυλλίδης, του είπε πως κάτι πρόκειται να γίνει, να οπλιστεί και θα του εξηγήσει, ενώ ο ίδιος απάντησε, …εφ’ όσον συμβαίνει κάτι, παρακαλώ να μάθω το συντομότερον δυνατόν… δείχνοντας έτσι ανησυχία και αποφασιστικότητα. Και οι δύο ήταν πιστοί στην ΄΄επανάσταση΄΄.

Ο Γκίκας αναθέτει έργο …εις ανθρώπους εντεταλμένους εις ασφάλειαν του Πλοίου … και κάνει και τις δικές του εκτιμήσεις, για το ποιος ήταν ο σημαιοφόρος αγγελιαφόρος του Παππά … πιθανό, …να ήτο ο Ζησιμόπουλος, ο οποίος και υπήρξεν συμμαθητής του Χ. Δρακούλη … Προσθέτει, πως ο Παππάς και οι δικοί του γνωρίζουν ότι, οι κινήσεις παραβολής και απάρσεως στο Α/Τ ΑΕΤΟΣ εκτελούνται από τον ύπαρχο υποπλοίαρχο Κουτσοτόλη και όχι από τον Κυβερνήτη. Επισήμανση άσχετη με το θέμα, αλλά ΄΄κάρφωμα΄΄ του προϊσταμένου του Ζαφειρόπουλου.

Στη συνέχεια εκθέτει πώς συνεννοήθηκε με τον Καραφυλλίδη και κατάρτισαν σχέδιο για προστασία του πλοίου, … ανεξαρτήτως αποφάσεως Κυβερνήτου… αλλά και για σύλληψη του Ν. Παππά και της ..παρέας του… Ο νεαρός ανθυποπλοίαρχος προβάλλει γενναιότητα, που δεν του δόθηκε η ευκαιρία να αποδείξει. Ο ίδιος πρότεινε στον Κυβερνήτη του σχέδιο σύλληψης των ΄΄αντιπάλων΄΄, τελικά δε, … και μετά νέαν εισήγησιν συλλήψεως, εδέχθη την πρότασιν να μεταβεί μετά του Υπάρχου εις το σημείον συναντήσεως, πλην όμως την στιγμήν ταύτην επενέβη ο υποπλοίαρχος Ρίζος λέγων, ΄΄εάν πάτε έξω Κύριε Κυβερνήτα θα σας σκοτώσουν, καλύτερα να περιμένωμεν οδηγίας του Α.Ν.΄΄. Εκφράζει επίσης απορία για τη στάση του Δρακούλη, αναφέρει ότι τον ενημέρωσε στη Σέουτα και ο κυβερνήτης του Α/Τ ΑΕΤΟΣ, και κλείνει εκφράζοντας την πικρία του διότι … το σχέδιον συλλήψεως Γκίκα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, πλην όμως ….

Αυτή ήταν η αναφορά ενός νέου ανθυποπλοιάρχου επηρμένου από ΄΄επαναστατικότητα΄΄, που υπηρετούσε σε πολεμικό πλοίο με κυβερνήτη αντιπλοίαρχο το καλοκαίρι του 1973, με Αρχηγό του Στόλου τον αντιναύαρχο Π. Καλογερόπουλο και του Ναυτικού τον αντιναύαρχο Αραπάκη! Είναι περίπτωση που δείχνει τη διάλυση που επικρατούσε στον τομέα πειθαρχία, τήρηση ιεραρχίας, παραδόσεων, συναδελφικότητας. Αρκούσε μια προσπάθεια για κατάληψη των πλοίων και φάνηκε η έλλειψη συνοχής, σοβαρότητας, θάρρους, ψυχραιμίας στην ομάδα αυτή των αξιωματικών των δύο πλοίων.

Στις 27 Ιουλίου ο Ζαφειρόπουλος υποβάλλει στο Α.Ν. τη δική του αναφορά. Στην αρχή εκθέτει τα των επισκέψεων των πλοίων στη Νότια Γαλλία και δη τις αλλαγές, που τους επέβαλαν οι γαλλικές αρχές, όπως τους πληροφόρησε ο άμισθος πρόξενος της Ελλάδας στην Τουλώνα κ. Μαρμοράς. Σύμφωνα μ’ αυτές, …ο Δήμαρχος του Σαν Ραφαέλ εδήλωσεν ότι δεν δέχεται εις την πόλιν του δικτατορικούς, παρά μόνον δημοκράτας…

Περιγράφει επίσης όλο το γνωστό ήδη ιστορικό της επιστολής, του γεύματος και των σχεδίων Παππά – Βενιζέλου για την κατάληψη των πλοίων, που του ανέφερε ο Καλλέργης. Όταν τέλειωσε η συζήτηση με τον Καλλέργη, ο Ζαφειρόπουλος ήρθε σε επαφή με τον Καρατσώλη, έμαθε ότι ο Παππάς σχεδίαζε ένοπλη επέμβαση στα πλοία περί τις 04.00 της επομένης 13 Ιουλίου με τους πρώην του ΒΕΛΟΥΣ. Επίσης …ότι εφέροντο μυημένοι ως προς τον ΑΕΤΟ κάποιος Σημ/ρος Γ. Γκουλούσης, προϋπηρετήσας με τον Παππά εις το ΒΕΛΟΣ…

Στη συζήτηση με τον Καρατσώλη του δηλώνει, πως ..τα πλοία ανήκουν στο Έθνος, δε θα γίνουμε προδότες σαν τον Παππά… και ολοκληρώνει …έχω να προσθέσω, ότι ήταν υπό πλήρη σύγχυσιν … η στάσις μου τον έβγαλε από πολλές σκέψεις …

Όπως ο Γκίκας, έτσι και αυτός αυτοπροβάλλεται ως γενναίος και άφοβος. Δεν παραλείπει να αναφέρει τις επαφές με τον αρχηγό στον οποίο ..είπον ότι έχω απόλυτον έλεγχον του ΑΕΤΟΥ και ότι οι αξιωματικοί του Πλοίου ήσαν πιστοί εις την Σημαίαν και την Επανάστασιν … Διαπιστώνει και αυτός όπως και ο Καλλέργης τη σύγχυση του Καρατσώλη, που όλοι πλέον ΄΄καρφώνουν΄΄ ευθέως και πλαγίως.

Προτείνει και αυτός σύλληψη του Παππά, αλλά ο Καρατσώλης δεν τον αφήνει … δεν είναι δυνατόν να στείλωμεν ανθρώπους, η βίλα φρουρείται … θεωρεί την ενέργειαν επικίνδυνον … υπονοώντας πως, εάν τον άφηνε θα τολμούσε επιχείρηση για σύλληψη του Παππά και των ανδρών του σε μια βίλα ή στους δρόμους της γαλλικής παραλιακής πόλης. Οι αναφορά ξεχειλίζει από ηρωισμό και ανάλογες προθέσεις.

Προτείνει στους αξιωματικούς του πλοίου του και προσφέρονται …αυθορμήτως ο υποπλοίαρχος Ρίζος { από τον Μάρτιο του 1992 και μετά διευθυντής Β΄ Κλάδου του ΓΕΝ} και ο υποπλοίαρχος Νινιός, αμφότεροι επιτηρηταί καθώς και ο επίκουρος σημαιοφόρος ΣΕΑ/Μ Δρακόπουλος.. εις αυτούς προσετέθη και ο πρώτος μηχανικός του Ιέρακος υποπλοίαρχος Καραφυλλίδης τον οποίον εκάλεσε ο υποπλοίαρχος Νινιός… Η επιχείρηση δεν πέτυχε αφού διεξήχθη με βόλτες στη προβλήτα, όπου είδαν κάποιον ύποπτο, που ήταν κατ’ αυτούς μάλλον ο Κ.Μπαντουβάς.[2] Οι δόκιμοι και τα πληρώματα επανήλθαν στα πλοία και απέπλευσαν 130330.

Στη συνέχεια ο Ζαφειρόπουλος αναφέρει και αυτός οτιδήποτε έμαθε για το σχέδιο προς κατάληψη των πλοίων. Και το μεν ΙΕΡΑΞ του Καρατσώλη θα το καταλάμβανε ο Παππάς αμαχητί, αλλά στο ΑΕΤΟΣ που ήταν το δικό του, θα επενέβαινε {ο Παππάς}με ομάδα από 25 άνδρες και …προσωπικώς πιστεύω ότι … είχεν αποφασίσει … την επί του πλοίου δολοφονίαν μου… Ο Ζαφειρόπουλος βάζει τον εαυτό του σε θέση ισχυρού αντιπάλου ώστε, για να καταληφθεί το πλοίο του χρειάζεται να τον σκοτώσουν, ενώ το άλλο θα το καταλάμβαναν εύκολα, όπως δηλώνει.. Όλα αυτά δείχνουν κατά τον ΄΄γενναίο΄΄ πλωτάρχη …την ηθικήν κατάπτωσιν, το εγκληματικόν και αδίστακτον του τυχοδιώκτου – προδότου Παππά, όστις δεν ανελογίσθη ουδέ την παρουσίαν των ναυτικών Δοκίμων εκπαιδευομένων προς προσήλωσιν εις τα υψηλά ιδανικά της Πατρίδος, την ενότητα της Φυλής και τας αρετάς του ατόμου …

Το κλείσιμο της αναφοράς του είναι σε ισορροπία με τα υπόλοιπα που γράφει, στην προσπάθειά του να λάμψει. … Είμαι βέβαιος ότι διά της αποφασιστικής στάσεώς μου και των ταχύτατων ενεργειών προσέφερα μίαν υπηρεσίαν εις το Ναυτικόν μας, την πατρίδα και την Επανάστασιν. Πλωτάρχης Ζαφειρόπουλος Κυβερνήτης.

Όταν ο Ζαφειρόπουλος τα γράφει αυτά, είχε ήδη προ πολλού εκδηλωθεί υπέρ της δικτατορίας. Είχε εξάλλου δραστηριοποιηθεί και στην αποκάλυψη του σχεδιαζόμενου Κινήματος και στις συλλήψεις των αξιωματικών που ήταν οργανωμένοι, λίγο πριν το ταξίδι των δοκίμων, όπου συμβαίνει και η εμπλοκή με τον Παππά. Με την αναφορά δεν αντέχει να μην κραυγάσει τη μεγάλη του προσφορά στην «επανάσταση». Δεν παρουσιάζει κολακευτική την εικόνα των υποστηρικτών του στρατιωτικού καθεστώτος. Τους εκθέτει χωρίς να το καταλαβαίνει. Δεν ήταν τόσο φελλοί οι οπαδοί της ΄΄επαναστάσεως΄΄.

Ο υποπλοίαρχος Δ. Καλλέργης, που μέχρι και την ΄΄ανταρσία΄΄ υπηρετούσε με τον Παππά στο ΒΕΛΟΣ, υποβάλλει στις 30 Ιουλίου την αναφορά του προς τον αντιπλοίαρχο Νικολόπουλο, ως ύπαρχος στο ΙΕΡΑΞ υπό τον Καρατσώλη. Εξιστορεί πως βγήκε ο κυβερνήτης του το μεσημέρι μετά το σημείωμα που έφερε ο Δρακούλης, τι του είπε το απόγευμα για τη συνάντησή του με τον Παππά στο σπίτι του Βενιζέλου και το σχέδιο κατάληψης των πλοίων. Στα οποία, αφού πλεύσουν στο Fiumicino «… θα επέβαινον ο τέως Βασιλεύς και ο Καραμανλής … με σκοπόν την δημιουργίαν καταστάσεως προ του Δημοψηφίσματος …». Κατά τον Καλλέργη ο κυβερνήτης του ..εφαίνετο πάρα πολύ ταραγμένος… εζήτησε τη γνώμην μου… απήντησα … ότι δεν υπάρχει ουδεμία περίπτωσις καταλήψεως των Πλοίων και θα πρέπει να λάβωμεν άπαντα τα μέτρα ασφαλείας και να προβώμεν εις ενημέρωσιν του Κυβερνήτου του ετέρου συμπλέοντος Πλοίου…

Και συνεχίζει τα γνωστά πλέον για τα μέτρα που πήραν τα δύο πλοία, τις αλληλοενημερώσεις κλπ. Ο ίδιος οπλίζει τον αξιωματικό φυλακής και άλλους έμπιστους στο πλοίο και τελειώνει χωρίς ιδιαίτερες κορώνες.

Αυτή ήταν η αναφορά του Δ. Καλλέργη προς τον Νικολόπουλο κατ’ εντολήν του κυβερνήτη τού άλλου πλοίου τού Ζαφειρόπουλου και όχι του δικού του. Πιο μετρημένη απ’ τις άλλες, πιο υπηρεσιακή, αλλά, αναρωτιέται κανείς. Πιο υπερήφανος πότε αισθανόταν; Όταν την έγραφε, ή μετά από χρόνια όταν θα την ξαναδιάβαζε;

Την 1η Αυγούστου 1973 υποβάλλει και ο Καρατσώλης τη δική του αναφορά προς Α.Ν. Ο συντάκτης της ήταν το μοιραίο πρόσωπο στην υπόθεση του Saint Rafael. Συγκέντρωσε επάνω του τις βολές των πιστών στην  ΄΄επανάσταση΄΄ αξιωματικών των δύο πλοίων, που στις αναφορές τους έμμεσα πλην σαφώς αφήνουν υπόνοιες για διστακτικότητα, σύγχυση κλπ.

Καταχωρούνται ορισμένα από τα αναφερόμενα του Καρατσώλη επειδή εκτιμάται πως ερμηνεύουν και τις συνθήκες κάτω απ’ τις οποίες εκτέθηκε αυτός ο αξιωματικός. Γράφει στην αναφορά του, πως του έδωσε ο σημαιοφόρος Δρακούλης ένα γράμμα που του είχε εμπιστευτεί μία Αμερικανίδα το προηγούμενο βράδυ 11 Ιουλίου …εις την επιστολήν, ήτις υποβάλλεται συνημμένως, αναφέροντο…΄΄Είμαι μία φίλη της Δανάης Θεοχάρη,…. Μένω εις μίαν βίλα εις την περιοχήν Ποτερόης και σας προσκαλώ εις γεύμα. Θα περάσω να σας πάρω εις τας 10.30….΄΄ μετέβην … Η Αμερικανίς ήλθεν … και με παρέλαβεν … καθ’ οδόν συνεζητήσαμεν….αντελήφθην να πλησιάζη το τζιπ εκ των όπισθεν ο τέως αντιπλοίαρχος Ν. Παππάς, όστις μας ηκολούθη με έτερον όχημα το οποίον οδηγούσε εις ιδιώτης…Μπαντουβάς εκ Κρήτης. Ο Ν. Παππάς… μου συνέστησεν την κατάληψιν των Πλοίων και τον πλουν εν συνεχεία εις FIUMICINO, ένθα θα επέβαινον ο τέως Βασιλεύς και ο Καραμανλής διά την ίδρυσιν Κυβερνήσεως… εις την βίλα ο Βενιζέλος μου είπεν και αυτός… ήμουν διστακτικός, ενώ εν συνεχεία συνεφώνησα…. Μόλις αφήχθην εις πλοίον εκάλεσα αμέσως εις το δωμάτιόν μου τον Ύπαρχον και τον Πρώτον Μηχανικόν… Εις το θέμα της συλλήψεως του Παππά, το οποίον επροτάθη υπό του Ανθυπλοιάρχου (Μ) Γκίκα, διεφώνησα… Δεν ενέπιπτεν εις την αποστολήν μου…

Τελειώνει με ταπεινωτική δήλωση πίστης και υποταγής …επιθυμώ να τονίσω, ότι…διακατέχομαι πλήρως από αισθήματα αφοσιώσεως, υποταγής και υπερηφανείας διά την επανάστασιν της 21 Απριλίου 1967. Αντιπλοίαρχος Καρατσώλης Σπυρ. Κυβερνήτης Α/Τ ΙΕΡΑΞ.

Διαβάζοντας κανείς αυτά τα κείμενα, πρέπει να λάβει υπόψη του το κλίμα της εποχής και τις συνθήκες κάτω απ’ τις οποίες συντάχθηκαν. Κινδυνεύει να τους προδώσει διαστάσεις, που δεν είχαν όταν γράφονταν. Οι συντάκτες των αναφορών, εκτός της προσπάθειας να δείξουν πίστη στο καθεστώς, είδαν την κίνηση και ως ευκαιρία διάκρισης. Ο Καρατσώλης θα προτιμούσε να μην έχει αυτήν την τύχη.

Αναρωτιέται κανείς αν οι παραλήπτες της αναφοράς του, πίστεψαν αυτή τη δήλωση αφοσίωσης στην 21η Απριλίου, με την οποία και έκλεισε το γραπτό του. Ο Παππάς και οι άντρες του δρούσαν σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους πλέον και κάτω από συνθήκες πλεονεκτικές γι’ αυτούς, ανεξάρτητα από το ριψοκίνδυνο της επιχείρησης. Ο Καρατσώλης επεδίωκε απλά γεύμα μετά κυρίας και αντ’ αυτού βρέθηκε να του ζητούν να γίνει ένας νέος Παππάς. Πήγαινε πολύ για το στέλεχος αυτό και δεν είδε την ευκαιρία. Οι νεαροί σημαιοφόροι Γκουλούσης και Δρακούλης είχαν πράγματι συμφωνήσει με Ζησιμόπουλο και Παππά. Ο Καρατσώλης το γνώριζε και προς τιμήν του το απέκρυψε.

Μ’ αυτήν την αναφορά έκλεισε για εκείνη την περίοδο το θέμα του Saint Rafael. Ο τύπος ασχολήθηκε με τα γεγονότα προσδίδοντας και χρώμα μυθιστορηματικό, που, όπως φαίνεται και από τα έγγραφα που εκτέθηκαν, δεν απείχε της πραγματικότητας.

Ο Δ. Καλλέργης αργότερα υπηρέτησε ως Διοικητής Ναρκαλιευτικών, ενώ το 1991 βρέθηκε στο Κάιρο, ως Ναυτικός Ακόλουθος. Προηγούμενα υπηρέτησε και στην Κύπρο ως Ναυτικός Διοικητής. Αποστρατεύθηκε το Μάρτιο 1995. Επί πέντε χρόνια μεταπολιτευτικά είχε τον Παππά αρχηγό του ναυτικού. Δεν μαθεύτηκε ποτέ να του είπε ο Α/ΓΕΝ τίποτα για τη στάση του (και κυρίως την αναφορά του) στην υπόθεση Saint Rafael.

Ο Κ. Γκίκας αποστρατεύθηκε το 1992 με το βαθμό του αρχιπλοιάρχου. Ούτε αυτός υπέστη τίποτε διότι κάποτε πρότεινε ΄΄σχέδιον Γκίκα συλλήψεως Παππά΄΄.

Ο Ι. Καραφυλλίδης αποστρατεύθηκε με αίτησή του όπως και ο Νινιός και ο Κουτσοτόλης.

Ο Καρατσώλης αποστρατεύθηκε το 1982 ως πλοίαρχος και ο Ρίζος το 1994.

Οι Δρακούλης και Χ. Λύγουρης αργότερα, ενώ ο Γκουλούσης είναι ο μόνος που σταδιοδρομεί και υπηρετεί ως υπαρχηγός του ΓΕΝ, απ’ όπου αποστρατεύεται αρχές του 2004 με το βαθμό του αντιναυάρχου.

  [1] Βλ. στο kakaras.wordpress.com  κείμενο με τίτλο Το ΑΝΤΙΤΟΡΠΙΛΙΚΟ ΒΕΛΟΣ.

[2]Ελέχθη στον γράφοντα (χωρίς αποδέσμευση να αναφερθεί εκείνος που το είπε), αλλά δε στάθηκε δυνατό να  διασταυρωθεί η πληροφορία, πως στάλθηκε αεροπορικώς από την πρώτη στιγμή στη Γαλλία ομάδα ανδρών, για σύλληψη της ομάδας Παππά τη στιγμή που θα έμπαιναν στα πλοία, όπου και θα τους περίμεναν.